«دود مرگ»/هشدار جدی به مسئولان؛ استعمال دخانیات در کشور ۱۳ برابر متوسط جهان شد

به گزارش عصرقائم، دخانيات بيش از حوادث رانندگي، مصرف مشروبات الكلي، آدم كشي، سواستفاده از داروها، خودكشي و آتش سوزي در جهان موجب مرگ و مير انسان‌ها مي‌شود. يـك نـخ سـيگار حاوي ۸ الي ۲۰ ميـلي گـرم نيكوتين است كه تنها ۱ ميلي گـرم آن هنـگـام كـشــيدن سيـگــار جذب بدن مي‌گردد. مصرف هر يك نخ سيگار، ۵/۵ دقيقه از عمر انسان مي‌كاهد . پس از ۱۲ ساعت از كشيدن آخرين سيگار سطح نيكوتين در بدن كاهش يافته و قلب و ريه شروع به ترميم ضايعات ناشي از دود سيگار مي‌كند . حس بويايي و چشايي بهتر، تنفس آسان‌تر و سرفه كاهش مي‌يابد.

طبق تحقيقات سازمان جهاني بهداشت در هر ۵ ثانيه يك نفر در دنيا به علت استعمال دخانيات جان خود را از دست مي دهد.

نتايج تحقيقات حاكي از آن است چنانچه افراد در سنين نوجواني شروع به كشيدن سيگار كنند (بيش از ۷۰ درصد مـوارد سيگاري شدن در اين مرحله اتفاق مي افتد) و مدت ۲۰ سال يا بيشتـر به اين عمل ادامه بدهند بين ۲۰ تا ۲۵ سال زودتر از افـرادي كه به هيچ وجه درزندگي سيگار نكشيده اند، خواهندمرد.

 مضرات سیگار کشیدن

از دست دادن موها با تضعيف سيستم ايمني افراد سيگاري در اثر مصرف مواد دخاني، بدن اين افراد مستعد ابتلا به انواع بيماريها از جمله «لوپوس اريتماتوز» مي شود كه اين بيماري مي تواند عامل از دست دادن موها، ايجاد زخم در دهان، جوش هاي پوست روي صورت، سر و دست ها شود. آب مرواريد (كاتاراكت) افراد سيگاري ۴۰ درصد بيش از افراد ديگر در معرض ابتلا به آب مرواريد، كدر شدن عدسي چشم و ممانعت از عبور نور و در نهايت نابينايي هستند.

چين و چروك پوست استعمال دخانيات باعث از بين بردن پروتئين هاي انعطاف دهنده پوست مي شود؛ همچنين باعث تحليل بردن ويتامين آ و محدود كردن جريان خون در عروق پوست مي گردد. پوست افراد سيگاري خشك و داراي خطوط و چين خوردگي هاي ريزي در اطراف لبها و چشمهاست. ضايعات شنوايي افراد سيگاري ۳ برابر بيش از افراد غير سيگاري به عفونت گوش مياني دچار مي شوند. سرطان پوست افراد سيگاري ۲ برابر بيشتر از افراد غير سيگاري در معرض خطر ابتلا به نوعي سرطان پوست (پوسته پوسته شدن، برجستگي روي پوست) قرار دارند.

فساد دندانها افراد سيگاري ۱/۵ مرتبه بيشتر از افراد غير سيگاري در معرض خطر از دست دادن زودرس دندانها هستند.پوكي استخوان منواكسيد كربن يكي از اصلي ترين گازهاي سمي در خروجي اگزوز اتومبيل و دود سيگار است، ميل تركيبي اين گاز با خون بسيار بالاتر از اكسيژن است. اين گاز باعث كاهش قدرت عمل اكسيژن در خون افراد سيگاري حرفه اي تا ۱۵ درصد مي شود. استخوان هاي افراد سيگاري تراكم خود را از دست داده و به راحتي شكسته مي شود همينطور زمان التيام يافتن و جوش خوردن آنها پس از شكستگي تا ۸۰ درصد افزايش پيدا مي كند.

بيماري هاي قلبي بيماريهاي قلبي ـ عروقي ناشي از استعمال دخانيات بيش از ۶۰۰ هزار نفر را در سال در كشورهاي توسعه يافته از بين مي رود استعمال دخانيات باعث افزايش ضربان قلب، بالا رفتن فشار خون، افزايش خطر ابتلا به فشار خون بالا و گرفتگي عروق و نهايتا ايجاد حمله قلبي و سكته مي شود.

زخم معده استعمال دخانيات مقاومت معده را در برابر باكتريها پايين مي آورد؛ همچنين باعث تضعيف معده در خنثي سازي اسيد معده و مقاومت در برابر آن بعد از غذا خوردن و بر جاي ماندن باقيمانده اسيد در معده و در نتيجه تخريب ديواره آن مي شود. زخم معده افراد سيگاري به سختي درمان مي شود و احتمالي بهبودي آن تا زماني كه فرد سيگاري اكثرا اندك است.

تغيير رنگ انگشتان قطران موجود در دود سيگار در اثر استعمال مستمر دخانيات روي انگشتان و ناخنها جمع شده و باعث تغيير رنگ آنها به قهوه اي مايل به زرد مي شود. سرطان رحم و سقط جنين استعمال دخانيات در دوران بارداري مي تواند باعث افزايش خطر زايمان نوزاد با وزن كم و بروز مسايل بهداشتي در آينده شود. سقط جنين در مادران سيگاري ۲ تا ۳ برابر بيشتر است. تغيير شكل دادن سلولهاي جنسي در مردان ناباروري جنسي در مردان سيگاري نيز متداول تر از افراد غير سيگاري است.

سرطان بيش از ۴۰ عنصر سرطانزا در دود سيگار وجود دارد احتمال سرطان ريه ۲۲ مرتبه بيشتر از افراد غير سيگاري است. طبق تحقيقات بي شماري كه انجام شده است در صورت ادامه استعمال دخانيات توسط افراد سيگاري ،احتمال مبتلا شدن آنها به انواع سرطان هاي ديگر از قبيل زبان ، دهان، غدد، بزاق و حلق (۶ تا ۲۷ برابر) ، سرطان بيني (۲ مرتبه بيشتر)،گلو (۱۲ مرتبه)،مري (۸ تا ۱۰ برابر)، حنجره (۱۰ تا ۱۸ برابر)،معده (۲ تا ۳ برابر) ،كليه (۵ برابر)،آلت تناسلي مرد (۲ تا ۳ مرتبه)، لوزالمعده (۲تا ۵ برابر)،مقعد(۵ تا ۶ مرتبه) وجود دارد.

مصرف قابل تأمل سیگار در کشور
در شش‌ماهه اول امسال ۳۲ میلیارد و ۵۰۰ میلیون نخ سیگار در کشور دود شده است؛ یعنی به ازای هرنفر ۳۸۲ نخ سیگار، تقریبا دو نخ در یک روز برای هرنفر! این فقط یک قیاس آماری است که حساب کار دستمان بیاید اما وقتی جزئی‌تر بررسی و آمار مصرف روزانه سیگاری‌ها را تحلیل کنیم، باید بیشتر بترسیم. طبق اعلام دبیرخانه ستاد کشوری کنترل دخانیات وزارت بهداشت، در کشور ما حدود ۸ تا ۱۰ میلیون نفر مصرف‌کننده دخانیات هستند که ۹٫۳ درصد آن‌ها به صورت روزانه سیگار می‌کشند. باشگاه خبرنگاران جوان هم دیروز در خبری نگران‌کننده این‏طور نوشت: «آمار میانگین مصرف دخانیات در کشورمان حدوداً ۱۳ برابر جهان است.»

آمار رسمی ۶ ماه اول ۱۴۰۰
البته با افتخار اعلام شده که در شش ماه اول امسال میزان تولید سیگار در کشور، ۱۴ درصد افزایش یافته است؛ توجیه‌شان هم ایجاد اشتغال داخلی در صنعت دخانیات و جلوگیری از قاچاق است. این آمار را رئیس مرکز برنامه‌ریزی و نظارت بر دخانیات کشور، اعلام کرده و گفته است: “در شش ماهه اول امسال به میزان ۲۸ میلیارد و ۷۲ میلیون نخ سیگارت تولید شده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته که ۲۵ میلیارد و ۱۲ میلیون نخ بوده است به میزان ۱۴ درصد افزایش را نشان می‌دهد”. البته این فقط آمار تولید داخلی است و با توجه به قاچاق سیگار به داخل کشور، آمار مصرف خیلی بیشتر از این‌هاست. “اکبر شهباززاده” دراین‌باره هم گفته: “برآورد مصرف سیگارت در نیمه اول امسال ۳۲ میلیارد و ۵۰۰ میلیون نخ بوده است”.

رسیدن سن مصرف سیگار به ۱۲ سال
حالا این اعداد و ارقام را بگذارید کنار آمارهای محمدرضا مسجدی دبیرکل جمعیت مبارزه با دخانیات ایران و خودتان ربط بین این‌ها را پیدا کنید:بر اساس برآوردها، این نگرانی وجود دارد که سن شروع استعمال دخانیات در کشور به ۱۲ سالگی رسیده است.به دلیل تحریم، بسیاری از صنایع تولیدی تعطیل یا ورشکسته شدند اما تعداد واحدهای تولیدی دخانیات از ۷ به ۲۱ واحد افزایش یافته و این موضوع تاسف‌بار است. تجربه مصرف قلیان در میان دختران دانش‌آموز و دانشجو تا ۳۵ برابر افزایش یافته و زنگ هشداری برای خانواده‌هاست. آن‌ها همسران و مادران آینده هستند و می‌توانند سلامت خود و اطرافیان را به خطر بیندازند. هم میزان واردات قانونی و هم قاچاق سیگار به کشور افزایش یافته است، البته برخی توجیه می‌کنند که به علت همه‌گیری کرونا عده زیادی بیکار شده‌اند و برای امرار معاش به فعالیت در بازار دخانیات رو آورده‌اند.

کدام استان‌ها بیشتر سیگار می‌کشند؟
این هم وضعیت کشور بر اساس سرشماری رسمی سال ۱۳۹۵: مصرف دخانیات در روستا۴۴/۱۵درصد و در شهر۶۲/۱۳ درصد بوده است. بالاترین شیوع مصرف سیگار در استان‌های مرکزی، آذربایجان غربی، قزوین و البرز و بالاترین میزان مصرف دخانیات (عمدتاً قلیان) در استان‌های جنوبی کشور شامل بوشهر، هرمزگان، سیستان و بلوچستان و فارس گزارش شده است.

هر سال حداقل ۶۰ هزار قربانی
طبق گزارش جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات، در ایران سالانه نزدیک به ۶۰ هزار نفر به علت عوارض سیگار فوت می‌کنند؛عددی که فقط سیگاری‌ها را دربرنمی‌گیرد بلکه اطرافیان آن‌ها را که در معرض دود قرار می‌گیرند هم شامل می‌شود. این همان چیزی است که سازمان بهداشت جهانی هم به آن اشاره کرده و گفته است: «از حدود ۸ میلیون قربانی سالانه سیگار درجهان، ۷ میلیون به‏دلیل مصرف و یک میلیون نفر به دلیل قرارگرفتن در معرض دود سیگار جان خود را از دست می دهند».البته ماجرا فقط به مرگ ختم نمی‌شود بلکه بسیاری را سال‌ها با عوارض و بیماری‌هایی درگیر می‌کند که شاید از مرگ هم تلخ‌تر باشد: بیماری‌های قلبی و تنفسی، انواع سرطان‌ها،  بروز عوارض در زنان باردار، ذات‌الریه، انسداد ریه، برونشیت مزمن و حتی مرگ ناگهانی نوزادان در خانواده.

راهکار WHO چیست؟
این‌که میانگین مصرف سیگار در کشور خیلی بالاتر از میانگین جهانی است، معنایش این نیست که دیگر کشورها وضعیت خوبی دارند بلکه چین، هند، اندونزی، آمریکا، روسیه، بنگلادش، ژاپن، ترکیه، ویتنام و فیلیپین از جمله کشورهای بامصرف بالای سیگار هستند و آن‌ها وضعیت‌شان بدتر از ماست و باید فکری به حال خود کنند. سازمان بهداشت جهانی هم راهکار این موضوع را به خوبی مشخص کرده است: افزایش مالیات بر سیگار، ممنوعیت تبلیغات، جلوگیری از قاچاق، افزایش هشدارهای بهداشتی و… . در کشور ما هم «آیین‌نامه ممنوعیت استعمال و عرضه سیگار و سایر مواد دخانی در اماکن عمومی» وجود دارد و در بودجه امسال هم مالیات ۱۰ تا ۴۰ درصدی برای محصولات دخانی تعیین شده است اما به نظر می‌رسد هیچ‌کدام از این‌ها هنوز نتوانسته شیب تند آمار سیگاری‌ها را کُند کند.

  جنگ سلامت و تجارت بر سر سیگار
دکتر «غلامرضا حیدری»، رئیس مرکز تحقیقات پیشگیری و کنترل دخانیات دانشگاه شهیدبهشتی، می‌گوید: خوشبختانه ما قوانین بسیار خوبی برای پیشگیری و کنترل مصرف دخانیات در کشور داریم؛ اما مشکل ما در اجرا و نظارت بر اجرای این قوانین است. حیدری می‏افزاید: علاوه بر آن به دلیل نبود اتفاق‌نظر بین مجموعه‌های مختلف تصمیم‌گیر، شاهد اختلاف‌نظرهایی بین وزارت بهداشت به عنوان متولی سلامت مردم با وزارتخانه‌های دیگری هستیم که بیشتر به جنبه تجاری و اقتصادی صنعت دخانیات فکر می‌کنند. وی تصریح می‌کند: در همه‌جای دنیا برای مقابله با استعمال دخانیات، سلامت بر اقتصاد اولویت دارد و ما هم باید همین رویکرد را داشته باشیم.

زيانهاي قليان
برخلاف بسياري از عقايد و باورهـاي سـنتي دود منتشـره از قليـان حـاوي مقادير بي شماري مواد سمي است كه به عنوان عوامل اصلي بروز سـرطان ريه ، بيماريهاي قلبي عروقي و ساير بيماريها شناخته شده اند.
نيكوتين موجود در دود حاصله از مصرف قليان همانند سـاير مـواد دخـاني اعتياد آور است ، مصرف متناوب آن ايجاد وابستگي مي نمايد.

مصرف كنندگان قليان در هر بار مصرف ، دود بسيار زيادتري را در مقايسه با كشيدن يك نخ سيگار دريافت مي كنند.افراد سيگاري كه بطور متداول ۸ تا ۱۲ نخ سيگار در روز مصرف مي كننـد بطور متوسط با ۴۰ تا ۷۵ پك كه به مدت ۵ تا ۷ دقيقـه طـول مـي كشـد حدود ۵/۰ تا ۶/ ۰ليتر دود استنشاق مي كنند.

مصرف كنندگان قليان در هر وعده مصرف كـه بطـور متـداول ۲۰ تـا ۸۰ دقيقه طول مي كشد حدود ۵۰ تا ۲۰۰ پك مي زنند كـه هـر پـك بطـور متوسط حاوي ۱۵تا يك ليتر دود مي باشد.

به عبارت ديگر از نظر مواجهه و استنشاق دود ، هـر فـرد مصـرف كننـده قليان در هر وعده معادل ۱۰۰ نخ يك بيشـتر سـيگار ، دود دريافـت مـي كند. با وجود اينكه بخشي از نيكوتين موجود در دود قليان در اثـر عبـور از آب جدا مي شود، ميزان نيكوتين دريافتي در افراد مصرف كننده قليـان ، بـه اندازه اي است كه ايجاد وابستگي كند.نيكوتين نقش بسيار مهمي را درميزان و نحـوه مصـرف مـواد دخـاني بـه عهده دارد.

تحقيقات ثابت نموده است كه افراد سيگاري تا زماني كه ميزان نيكـوتين دريافتي به آستانه مورد نياز براي رفع حالت وابستگي ، قبل از رسيدن به حالت تهوع ، برسد به كشيدن سيگار ادامه مي دهند.

بنابراين بافرض جذب بخشي ازنيكوتين موجود دردود قليـان دراثـر عبـور آن از آب ، مصرف كنندگان قليان با استنشاق مقـادير بسـيار زيـادتر دود جهت رسيدن به آستانه ارضاء وابستگي ، درمواجهه با مقادير زيادتر مـواد شيميايي سرطان زا و گازهاي خطرناك همچون منواكسـيد كـــربن مـي باشند.

مصرف كنندگان قليان و اطرافيان آنها كه در مواجهه بـا دود تحميلـي آن قرار دارند مثل مصرف كنندگان سيگار به انواع سرطانها ، بيماريهاي قلبي و عروقي ، تنفسي و اثرات سوء در هنگام بارداري مبتلا مي شوند.
ميزان گاز منواكسيد كربن، فلزات سنگين و تركيبات شـيميايي سـرطان زا منتشره از احتراق زغـال يـا مـواد ايجـاد كننـده حـرارت در قليـان در مقايسه با سيگار به مراتب بيشتر و اثرات سوء آن نيـز چـه بـراي مصـرف كنندگان و چه افراد در معرض دود تحميلي بيشتر است. • خطر انتقال بيماريهاي منتقله از راه دهان و دستان آلوده در اثـر اسـتفاده مشترك از قليان همچون سل ، هپاتيت هم قابل بررسي است. • توتـون و تنبـاكوي اسـتفاده شـده در قليـان از نـازلترين انـواع توتـون و تنباكوهاي موجود است و اين هم ايجاد خطر استفاده را افزون مي كند. • چاقي شكمي يكي از عوارض شايع مصرف قليان است كه عامل و تشـديد كننده بسياري از بيماري‌ها همچون ديابت ، فشار خون بالا و ….. مي‌باشد.

راه حل نهایی چیست؟
آنچه که فراتر و بموازات قانون جامع كنترل و مبارزه ملي با دخانيات – مصوب ۱۳۸۵– عمل می‌کند، ممنوعيت هاي جامع تبليغ، ارتقاء آگاهي عمومي در خصوص مضرات دخانيات، الصاق هشدارهاي بهداشتي مصور برروي مواد دخاني و پرهزینه‌سازی مصرف مواد دخانی و اعمال مدیریت هوشمند در مقابله و مبارزه با مصرف مواد دخانی در کشور، آنهم زیر نظر عالی‌ترین مقامات کشور است.