پایان ریاست ۶ ساله‌ وطن‌پور بر دفتر توسعه فناوری سلامت در روزهای کرونایی

به گزارش قائم آنلاین، دکتر حسین وطن‌پور استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی است. او دکترای عمومی داروسازی خود را در دانشگاه علوم پزشکی تبریز و دوره‌ی دکترای سم‌شناسی را در دانشگاه گلاسکو انگلستان گذرانده بود. وطن‌پور در سال ۱۳۹۳ با حکمی از سوی دکتر رضا ملک‌زاده، معاون سابق تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت به ریاست دفتر توسعه فناوری سلامت منصوب شد.

دفتر توسعه فناوری سلامت در وزارت بهداشت مجموعه‌ای است که زیر نظر  معاونت تحقیقات و فناوری شکل گرفته است و ماموریت کلان آن توسعه، حمایت و نهادینه کردن فناوری سلامت به منظور دستیابی به تولید ۸۵ درصدی فناوری های سلامت مورد نیاز کشور است.

تاثیر رفع تحریم‌ها و بازگشت دوباره‌ی آن‌ها بر سیاست‌های مربوط به فناوری سلامت

در دوره‌ی مسئولیت وی، نخستین گردهمایی شرکت‌های دانش‌بنیان سلامت در سال ۱۳۹۴ برگزار شد. برگزاری این مراسم در شرایطی که در تیر ماه همان سال توافقی بین ایران و کشورهای ۵+۱  شکل گرفت و بخشی از تحریم‌های ایران در شرف لغو بود، گامی در راستای تغییر سیاست‌های مربوط به حوزه فناوری‌های سلامت به شمار می‌رفت. وطن‌پور درباره‌ی این گردهمایی گفته بود: در شرایط پسا تحریم، قصد داریم به جای انتقال دانش فنی یا تولید محصولات تحت لیسانس، شرایط را برای بهره‌مندی از حضور فناوران و نخبگان خارج کشور فراهم آوریم.

فعالیت‌ها برای همکاری با فناوران خارج از کشور در سال‌های ۱۳۹۵ و ۱۳۹۶ نیز ادامه یافت. وطن پور در پنجمین همایش دانش‌آموختگان ایرانی خارج از کشور در انستیتو پاستور ایران از تاسیس چندین شرکت دانش‌بنیان در کشور برای ایجاد محصولات “های‌تک” سلامت با همکاری تعدادی از فناوران ایرانی مقیم خارج از کشور خبر داد.

در سال ۱۳۹۶ اعلام شد که ۳۵ درصد منابع کشور در بخش فناوری جذب حوزه سلامت شده است و از بین سه هزار و ۱۰۰ شرکت دانش‌بنیان ثبت شده در معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، ۸۹۰ شرکت به حوزه سلامت مربوط است.

سال‌های بعدی ریاست وطن‌پور بر دفتر توسعه فناوری سلامت با خروج آمریکا از برجام و بازگشت تحریم‌ها و تاثیر آن‌ها بر حوزه فناوری همزمان شد. در همین راستا، همچون دیگر حوزه‌های دانش‌محور کشور تلاش‌ها به خودکفایی و ارتقای دانش فنی معطوف شد. تولید بخش اعظم کیت‌های آزمایشگاهی در داخل کشور، حمایت ۶۰ میلیاردی از شرکت‌های دانش‌بنیان و همکاری با هیئت امنای صرفه‌جویی ارزی از جمله اقدامات انجام شده در حوزه فناوری سلامت در سال ۱۳۹۸ است. در این سال، اعلام شد که ۲۲ داروی اساسی و ضروری کشور در شرکت‌های دانش‌بنیان داخلی تولید می‌شوند که همین موضوع سبب جلوگیری از خروج حدود یک میلیارد دلار ارز از کشور شده است.

تمرکز بر ثبت اختراع و خودکفایی در تولید داروها

تولید گوشت مصنوعی هم یکی از طرح‌هایی بود که در سال ۱۳۹۸ در دستور بررسی دفتر توسعه فناوری سلامت قرار داشت که البته جزئیات بیشتری از این بررسی‌ها منتشر نشد. یکی دیگر از حوزه‌هایی که دفتر توسعه فناوری سلامت به آن وارد شد، موضوع ثبت اختراعات بود. در سال ۱۳۹۸، از آیین‌نامه ساختار و خط مشی مالکیت فکری و نوآوری در دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور رونمایی شد. در همین راستا در سال جاری کارگاه‌های آموزشی مالکیت فکری در دانشگاه‌های علوم پزشکی برگزار شد و برنامه‌هایی برای نظارت در برگزاری تمرکز و تجاری‌سازی اختراعات حوزه سلامت و ایجاد رویه واحد در میان مراجع استعلام جهت داوری اختراعات حوزه سلامت در دستور کار قرار گرفت.

کرونا وارد می‌شود

پایان سال ۹۸ برای مسئولین وزارت بهداشت با شروع مبارزه‌ای همراه شد که پایانش هنوز ناپیداست. با شیوع ویروس کرونا شرکت‌های دانش‌بنیان حوزه سلامت نیز به میدان آمدند و تولید محصولات دانش‌بنیان مورد نیاز برای مقابله با کووید-۱۹ را کلید زدند. تعداد قابل توجهی از شرکت‌های دانش‌بنیان تولید ماسک، دستکش، ضدعفونی‌کننده‌ها، دستگاه ونتیلاتور و کیت تشخیص کرونا را دستور کار خود قرار دادند.

برخی دیگر از شرکت‌های دانش‌بنیان با شیوع ویروس کرونا به تحقیقات برای تولید واکسن این ویروس روی آوردند. به گفته‌ی وطن‌پور در حال حاضر  شرکت‌های دانش‌بنیان ایرانی بر روی همه‌ی انواع پلتفرم‌های ساخت واکسن مشغول فعالیت هستند.

اما کرونا چالش‌های اساسی نیز برای برخی از شرکت‌های دانش‌بنیان ایجاد کرد. به دلیل بسته شدن مرزها و لغو پروازها تعدادی از این شرکت‌ها در تامین مواد اولیه‌ی خود برای تولید برخی محصولات دچار مشکلاتی شدند. از سوی دیگر شرکت‌هایی که محصولاتی برای بیماری‌های دیگر تولید کرده بودند با شیوع کووید رونمایی از محصولات خود را به تعویق انداختند که همین امر باعث ایجاد ضررهای مالی برای آن‌ها شد. باید دید آیا تمهیداتی برای حمایت از این شرکت‌ها نیز اندیشیده شده بود یا خیر و آیا ریاست جدید دفتر توسعه فناوری سلامت برنامه‌ای برای جبران ضررهای این فناوران دارد یا خیر.

معاونت تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت در میانه‌ی روزهای مقابله با کرونا با تغییری اساسی روبرو شد و در آبان ماه سال جاری با استعفای معاون وقت تحقیقات و فناوری وزیر بهداشت فرید نجفی جایگزین وی شد. نجفی در نیمه‌ی آذر ماه سال جاری، وطن‌پور را در سمت خود ابقا کرد؛ اما در آخرین ساعات روز هشتم اسفند ماه خبری مبنی بر معرفی رئیس جدید دفتر توسعه فناوری سلامت بر خروجی وب‌سایت معاونت تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت قرار گرفت و به این ترتیب با جایگزینی دکتر محمدرضا منظم اسماعیل پور، ریاست ۶ ساله‌ی حسین وطن‌پور پایان یافت.