راه برای نجاتِ مشیرالسلطنه هموار شد

به گزارش قائم آنلاین، آخرین آسیب‌هایِ آشکارِ نشسته بر پیکر بخش‌های مختلف مسجد مشیرالسلطنه از ساعتِ قدیمی‌اش گرفته تا شبستان‌ها و سقفی نیمه تخریب شده‌ای که قرارشان بر ایجاد حجره‌های جدید بوده یا حتی کتابخانه‌ای که سال‌هاست در همان پشت بام مسجد متروکه مانده و محل انبارِ وسایلِ غیرقابل استفاده شده، یا کاشی‌های طبله‌زده‌ی جداره‌ی حیاط و حتی مطبخ قدیمی آشپزخانه که حالا کاملا مدرن شده تا همین چند ماه قبل به وضوح دیده می‌شدند، آسیب‌هایی که هیات امنای مسجد تلاش داشتند دست‌کم برای حفاظت از اصل بنا، ان‌ها را برطرف کنند، اما…

بعد از مدت‌ها و چند بار رفت وآمد کارشناسانِ میراثی اوایل امسال بود که شهرداری منطقه ۱۱ از آغاز مرمت این مسجدِ تاریخی از ابتدای شهریور ماه خبر داد، هر چند  آغاز مرمت چند ماهی به عقب افتاد، اما بالاخره شهرداری منطقه نخستین خبر برای آغاز این مرمت را با «شروعِ تعمیر یکی از قدیمی‌ترین ساعت‌های نصب شده بر جداره‌ی بنایی تاریخی در تهران» منتشر کرد.

خبری که هنوز از دست به کار شدن کارشناسان مرمت شهرداری برای جلوگیری از کج شدن بیشتر نقاره‌خانه مسجد که ساعت نیز روی آن است، حرفی نمی‌زند؛ اما تاکید می‌کند که «در روند مرمت جداره این مسجد پاکسازی و حذف زوائد و آلودگی بصری، آغاز شده و پس از آن حذف باتیس‌ها، آجر کاری و بندکشی، مرمت سقاخانه و مرمت درب ورودی انجام خواهد شد.»

مرمت اضطراری برای حذف زوائد است و رفع ایراد سازه مناره مسجد

با این وجود اما مرتضی ادیب‌زاده – معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان تهران – در گفت‌وگو با ایسنا، این عملیات مرمت را توسط شهرداری منطقه ۱۱ و با نظارت کارشناسان این اداره کل و با تاکید بر حفاظت و مرمت جداره اصلی می‌داند و می‌گوید: در این عملیات مرمتی؛ حذف زوائد بصری، اندودهای الحاقی ماسه سیمان روی جداره و پاکسازی و بند کشی آجرهای نما و مرمت ورودی مسجد و سقاخانه در ضلع جنوبی جداره مطابق با حالت اولیه جداره و مرمت و احیای مناره شامل پاکسازی و بندکشی آجرهای جداره مناره و بررسی وضعیت ایستایی مناره و همچنین رفع معایب سازه‌ای آن است. همچنین اقدامات حفاظتی نیز توسط این اداره کل صورت گرفته که از جمله می‌توان به طراحی و اجرای کانال دفع رطوبت در شبستان اصلی مسجد اشاره کرد.

وی اما درباره‌ی طرحِ در دست ساخت روی پشت بام مسجد که تا کنون نیز بخشی از سقف بنا در ضلع شمالی مسجد تخریب شده و اسکلت‌آهنی قرمز رنگی روی آن سوار شده، اظهار می‌کند: بعد از دیدنِ این سازه مکاتبات مورد نیاز برای متوقف کردن ادامه‌ی کار در این بخش از مسجد با شهرداری منطقه انجام و تاکید شد که برای این پروژه هیچ مجوزی از میراث فرهنگی دریافت نشده است و آن‌ها موظف هستند تا در اسرع وقت نسبت به جمع آوری این سازه اقدام کنند.

او همچنین به انجامِ بررسی‌های مورد نیاز برای جمع‌بندی آسیب‌هایی که به این بخش از پشت بام مسجد وارد شده، اشاره می‌کند و می‌گوید: با انجام بررسی‌ها اعلام نظر نهایی انجام می‌شود و برای اقدامات بعدی آن تصمیم‌گیری می‌شود.

سرویس‌های بهداشتی فقط بهسازی می‌شوند، نه اضافه

ادیب‌زاده همچنین درباره‌ی نامه ۱۹ مرداد پرهام جانفشان – مدیر کل میراث فرهنگی استان تهران – به شهرداری منطقه ۱۱ مبنی بر ساخت سرویس بهداشتی و آشپزخانه در فضای باز پشت مسجد که اعلام کرده است؛ «نظر به اینکه نیاز مسجد مشیرالسلطنه به تاسیسات فوق با ساخت و ساز با رعایت کلیه نکات ایمنی و بدون حفر زیرزمین و همچنین بدون دخل و تصرفی در ابعاد دیوارها موافقت می‌شود. ضرورت دارد نقشه‌های نما پس از اجرای اسکلت جهت بررسی و تایید به این اداره کل ارسال شود» توضیح می‌دهد: براساس طرح ارائه شده قرار است فقط بهسازی سرویس‌های بهداشتی در این فضای تاریخی انجام شود، بر اساس ضوابط میراث فرهنگی هیچ چیز جدیدی نباید به این فضای تاریخی اضافه شود.

وی بیان می‌کند: برای دیگر بخش‌های مسجد که در حال حاضر جزیی از پروژه مرمت اضطراری نیستند، کاری انجام نمی‌شود، اگر قرار بر انجام آن‌ها باشد نیاز به انجام استعلام و ارائه‌ی طرح مرمتی جدید به میراث فرهنگی است.

او با تاکید بر نظارت کارشناس میراث فرهنگی استان تهران  در مرمت بنا و لزوم توجه برای بازگشت آن به حالت اولیه در بخش‌های مختلف، اضافه می‌کند: همه‌ی المان‌ها، نشانه‌ها و ساختار بنا باید در مرمت به حالت اولیه برگردانده شود.

وی تعمیر و راه‌اندازی ساعت مناره مسجد پس از سال‌ها را یکی‌ از اقدامات مهم و قابل توجه این پروژه  می‌داند و تاکید می‌کند: در طول سال‌های گذشته این ساعت از کار افتاده و ساکن شده بود، به همین دلیل بر تعمیر و مرمت آن تاکید شد و شهرداری متخصص تعمیر ساعت را خود شناسایی و برای کار معرفی کرد.

معاون میراث فرهنگی تهران با این وجود اولویت امروزی مرمت این بنای تاریخی را به انجام اقدامات استحکام بخشی روی مناره  و اقدامات سازه‌ای برای رفع یکسری موانع سازه‌ای می‌داند و ادامه می‌دهد: کار برای پاکسازی بنا آغاز شده اما مدت زمان آن در این فصلِ کار بستگی به نیروهای انسانی دارد، اما هر چند طرح گستردگی زیادی ندارد، ولی بسیار پر کار است و احتمالا تا حدود چهار ماه آن به طول می‌انجامد، اگر شرایط آب و هوایی یاری کند.

وی همچنین درباره‌ی مرمت کاشی‌های تاریخی طبله زده بالای سر در حجره‌های این مسجد مدرسه می‌افزاید: در بحث کاشی‌ها اگر نیاز به نیروی متخصص داشته باشند از میراث فرهنگی درخواست می‌کنند که ما وارد می‌شویم.

ادیب‌زاده با تاکید بر این‌که یک‌سری اقدامات برای مرمت این مسجد از قبل برنامه‌ریزی شده‌اند، می‌گوید: با این وجود ممکن است در زمان انجام آن پروژه، کارشناسان و ناظر با معایب دیگری روبه رو شود که آن جزو مواردی است که باید در پروژه‌های مرمتی رسیدگی شود.

مرمت کتابخانه و بررسی وضعیت آشپزخانه قدیمی در آینده انجام می‌شود

معاون میراث فرهنگی تهران اما ساماندهی و مرمت برخی از بخش‌های فضای مسجد مانند کتابخانه‌ی روی پشت‌بام که در حال حاضر به فضایی متروکه تبدیل شده یا فضای آشپزخانه قدیمی مسجد را مربوط به پروژه‌ی بعدی مرمت در آینده می‌داند و ادامه می‌دهد: فضاهایی که کاربری ناهمگون دارد یا فضاهایی که استفاده مناسب نشده، باید در مراحل مرمتی آینده مورد توجه قرار گیرند و ناظر میراث فرهنگی موظف است تا با بازبینی این فضاها در زمان انجام عملیات ساماندهی و مرمت در این فصل مرمتی، موارد مورد نظر را به مشاور و پیمانکار طرح ارائه دهد تا در آینده مورد توجه قرار گیرد.