کارفرماها به دنبال کارگر

به گزارش قائم آنلاین، روزنامه شهروند نوشت: «کاریابی‌های رشت در همین هفته که اوج بحران کرونا در این شهر بوده و استان منطقه ‏قرمز اعلام شده بیکار نبوده‌اند. فشار کارفرماها برای گرفتن نیرو در این زمان بیش از هر زمان دیگر ‏شده و مجید که مدیر یکی از همین کاریابی‌هاست به «شهروند» می‌گوید با آن که گفته‌اند در این ‏شرایط تعطیل‌اند اما همچنان تماس تعدادی از کارفرماها قطع نمی‌شود. کسانی که نیروی کارشان یا به ‏دلیل ابتلا به بیماری کرونا دیگر نمی‌تواند سر کار حاضر شود یا درخواست‌شان تعطیلی ‏کارگاه‌ها بوده که در این شرایط نمی‌خواهند سر کار حاضر شوند اما اخراج شده‌اند. مجید می‌گوید ‏درخواست کارفرمایان برای استخدام نیروی جایگزین، آنها را کلافه کرده و این در حالی است که تمام ‏کارخانه‌ها و کارگاه‌ها در شرایط حساس کنونی در شهر صنعتی رشت مشغول به کارند: «مگر اعلام ‏نشده که باید شهر تعطیل شود، چطور کارگران در این شرایط باید سر کار حاضر شوند و اگر هم نیایند ‏به سرعت نیرویی جایگزین‌شان می‌شود؟»

او و تعداد دیگری از همکارانش از همکاری با این ‏کارفرمایان سر باز زده‌اند اما می‌گوید کم نیستند کارگرانی که مجبورند به دلیل شرایط سخت پیش‌آمده ‏تن به هر کاری بدهند و در این وضع جایگزین کارگران از کار بیرون آمده شوند. «شغل‌هایی در حال ‏حاضر هستند که نیازی به حضور افراد نیست. برای مثال شرکت پخش مواد غذایی که به ‏خارج از استان جنس می‌فرستد در این شرایط برای چه باید کار کند و اصلا چرا این‌ طور کارگر خود را ‏تهدید به اخراج می‌کند. این وضع درباره همه مشاغل صدق می‌کند و حتی کم ‏نیستند قلیان‌سراهایی که کارگران‌شان مجبورند در این شرایط حاضر شوند.»

‏مجید تنها فردی نیست که چنین موردی را در روزهای اخیر تجربه کرده است. احمد، مدیر کاریابی ‏دیگری است که از فشار تعدادی از کارفرمایان در روزهای اخیر گله دارد و معتقد است این وضع باید ‏هرچه زودتر سامان بگیرد: «شرایط برای همه سخت است. این را می‌دانیم که کارفرمایان هم زیر ‏فشارند اما فشاری که به کارگران می‌آید واقعا سهمگین است و آنها نمی‌توانند زیر فشار این تعدیل‌ها و ‏تهدید به اخراج‌ها در صورت نیامدن به سر کار کمر راست کنند.»

ماجرا برای کارگران هم در این روزها همین بوده. بسیاری از آنها با شرایط دشوار مجبور به حضور ‏سرکار شده‌اند. نمونه‌اش بهنام است که در چند روز اخیر سرفه‌های خشک داشته و با وجود آن که ‏همسرش باردار است، مجبور بوده هر روز در یکی از کارخانه‌های تولید چوب به کارش ادامه دهد: ‏‏«چند نفر از همکاران‌مان در بیمارستان بستری شده‌اند. هیچ وسیله‌ای برای ضد عفونی نیست و به ‏راحتی تهدید به اخراج در صورت حاضر نشدن سر کار می‌شویم. من ناامیدم.»

نمونه این وضع را ‏سمیرا هم تجربه کرده که در این وضع رشت مجبور است هر روز به آبمیوه‌فروشی برود و می‌گوید ‏نظارتی برای بستن رستوران‌ها و اغذیه‌فروشی‌ها در این شهر و شهرستان‌های دیگر استان اعمال نشده ‏و مالک آبمیوه‌فروشی هم به او گفته اگر نمی‌خواهد دیگر نیاید: «برای ٧٠٠‌هزار تومان حقوق ‏ماهیانه و با فوق‌ لیسانس باید اینجا باشم. در شرایطی که مشتری چندانی هم نداریم اما کارفرما می‌گوید ‏اگر نمی‌خواهی در این وضع بیایی دیگر نیا.»

او هم شنیده در این شرایط به راحتی کارگران اخراج ‏می‌شوند و بعد هم کارفرمایان دنبال نیروی کار جدید می‌گردند و حالا می‌گوید با وجود همه فشارهای ‏روانی خودش هر روز آب و وایتکس درست می‌کند و با خودش به سر کار می‌برد. هنوز آمار درستی از تعداد کارگران اخراجی‌ در شهرهای مختلف وجود ندارد و بیشتر آنها از آن که نام ‏محل کارشان هم بیاید می‌ترسند. علیرضا کلباسی، نایب‌رئیس انجمن صنفی کارگران کارخانه ایران ‏پوپلین رشت‎ اما ‎متفاوت است. او با بیان این که ٢٧٠پرسنل این شرکت مانند همه کارگران دیگر ‏شرایط سختی دارند و در حالی‌ که سالن‌های ریسندگی و بافندگی فضایی مرطوب و پر گرد ‏و غبار دارد که در حالت عادی هم برای ریه مشکل ایجاد می‌کند، همچنان مجبور به ‏حضور در سرکارند، به «شهروند» می‌گوید: «٣٠ زن و ٢٤٠ مرد داریم در سه شیفت. شیفت صبح زن‌ها می‌آیند و مردان در ‏شیفت‌های عصر و شب حاضرند. گفته‌اند در این هفته یک شیفت کم می‌شود اما معلوم نیست این‌ طور ‏شود.»

به گفته او کارگران این کارخانه در سالن‌هایی شلوغ و مرطوب شیفت‌های ١٢ساعته ‏دارند؛ فقط  سالن بافندگی هشت ساعته شده است و آنها توان و بنیه‌شان از دست رفته است: «حدود ‏‏٣٠ نفر از همکاران‌مان به صورت مستقیم و غیر مستقیم درگیر کرونا هستند، یا خودشان در بیمارستان ‏بستری شده‌اند یا خانواده‌شان. ریه کسانی‌ که در کارخانه‌ای چون کارخانه ما کار می‌کنند ضعیف است و ‏حالا نگرانی ‌ما بیش از پیش است.» به گفته او چندین بار درخواست تعطیلی داده‌اند اما مدیر هم چاره‌ای ‏نداشته و می‌گوید با توجه به قراردادهایی که دارند باید کار را تحویل دهند تا پول بگیرند و حقوق دهند: ‏‏«شرکت ما ازجمله شرکت‌های سرمایه‌گذاری زیر نظر بانک ملی است و این بانک می‌تواند وام بدهد ‏و بعد از یک یا دو ماه به صورت قسطی پرداخت کنیم، اما این کار را نمی‌کنند.» او از چند شرکت ‏خصوصی خبر دارد که تعطیل کرده‌اند که یکی از آنها نساجی است و دیگری شرکت پارس شهاب.‏

وضعیت فعلی، وضع تعلیق

فرشاد اسماعیلی، پژوهشگر حقوق کار و تأمین‌اجتماعی، در روزهای اخیر که بحران کرونا هر لحظه ‏سختی بیشتری از خود نشان می‌دهد، با تماس‌های بسیاری از سوی کارگران مواجه شده و در این میان ‏قراردادهای عجیب بسیاری هم دیده است؛ قراردادهایی ٨٩ روزه و بدون هیچ ضمانتی برای ‏کارگران:  «کارفرماها رفتارهای عجیب‌وغریبی از خود نشان می‌دهند و هر کدام برای روبه‌رو شدن با ‏این شرایط به گونه‌ای خاص برخورد کرده‌اند. بعضی گفته‌اند باید سر کار بمانید، بعضی گفته‌اند ‏مرخصی اجباری بروید و حقوق و حمایتی هم در کار نیست و تعدادی هم معرفی‌نامه برای وزارت کار ‏نمی‌زنند تا کارگر در این شرایط بتواند بیمه بیکاری بگیرد و آنهایی هم که این معرفی‌نامه را زده‌اند، ‏هیچ مشخص نیست در آینده باز هم آن کارگر را استخدام کنند یا خیر.»

به گفته او در این شرایط وضع کارگران غیر رسمی سخت‌ترین وضع ممکن است و دیگر باید ‏نگران آنهایی بود که در کارگاه‌های کوچک و خارج از شمول کار مشغول به کارند، آنها که بیمه ‏ندارند، دستفروشند یا در این شرایط حاضر به تن‌دادن به هر موقعیتی می‌شوند: «فضای سرکوب در ‏زیست کارگران به شکل مویرگی وارد شده است و این می‌تواند وضع سختی را در حال و آینده ایجاد ‏کند.»

اسماعیلی معتقد است زمانی که کارگران در سود شرکت‌ها سهمی ندارند و سرمایه و مالکیتی ‏برایشان وجود ندارد و فقط فروشنده نیروی کارند، نباید از آنها توقع داشت در شرایط ضرر و زیان ‏حضور داشته باشند؛ چرا که این رابطه به صورت مشارکتی نیست. «از سوی دیگر علاوه بر ‏کارفرماهای خرد، دولت در قامت کارفرمایی بزرگ‌تر و با نقشی عمومی باید این وضع را به بالانس ‏برساند و با ارایه تسهیلاتی به کارفرماها و نظارت بر کارشان این وضع را سامان دهد.»

وضعیت تعلیق

اسماعیلی، پژوهشگر حقوق کار و تأمین‌اجتماعی، او می‌گوید که باید از تجربه دیگر کشورهای دنیا استفاده کرد و دید در این شرایط بحرانی چطور عمل ‏می‌کنند؛ این در حالی است که در قانون هم موقعیت‌هایی از این دست پیش‌بینی شده و در مواد ١٥ و ‏‏٣٠ قانون کار موقعیت‌هایی از این دست با عنوان «وضعیت تعلیق» نام برده شده‌اند؛ یعنی شرایطی که ‏خارج از اراده کارگر است و در این  شرایط یا کارفرما باید حقوق بدهد یا این که افراد را برای گرفتن ‏بیمه بیکاری به بیمه‌گذار معرفی کند: «یکی از نگرانی‌هایی که وجود دارد، این است که این اتفاق در ‏پایان ‌سال رخ داده و حالا چشم‌انداز آینده هم بسیار سخت شده است. در این شرایط این دولت است که ‏باید با سوبسید، کمک‌هزینه و بسته‌های حمایتی به بستن مدت زمان کوتاهی از کارهای تولیدی کمک ‏کند تا شاید در این شرایط دشوار کارگران بتوانند حداقل زیست ممکن را تجربه کنند و این بحران  را هم از ‏سر بگذرانند.»‏