آموزش مدیریت پروژه بر اساس استاندارد PMBOK

به گزارش قائم آنلاین، بنابر اعلام کاروکسب، عدم به‌کارگیری و پیاده‌سازی درست دانش مدیریت پروژه، از مهم‌ترین، دلایل ناتمام ماندن پروژه‌های نیمه‌تمام و رهاشده در کشور است. در حال حاضر، متوسط زمان اتمام پروژه‌های ملی کشور، چند برابر بیش از استانداردهای مشابه در دنیا است که همین موضوع، دلیل مهمی بر لزوم اجرای مدیریت پروژه PMBOK در نظام اجرایی پروژه‌های کشورمان است. از سوی دیگر استاندارد PMBOK موسسه PMI، معروف‌ترین، قدیمی‌ترین و کاربردی‌ترین استاندارد مدیریت  پروژه در دنیا می‌باشد که در این متن به بررسی آخرین نسخه این استاندارد، یعنی ویرایش ششم آن و نحوه پیاده‌سازی آن در پروژه‌ها می‌پردازیم.

تاریخچه استاندارد مدیریت پروژه (PMBOK)

عبارت پم‌باک (PMBOK) از ابتدای کلمات Project Management Body Of Knowledge گرفته‌شده است و در فارسی به پیکره دانش مدیریت پروژه، یا به‌صورت ساده‌تر به دانش مدیریت پروژه ترجمه‌شده است. در این ترجمه منظور از پیکره دانش، مجموعه‌ای جامع از اطلاعات و مهارت‌هاست که برای حرفه‌ای تخصصی بکار گرفته می‌شود.

این استاندارد توسط موسسه‌ بین‌المللی مدیریت پروژه، یعنی موسسه PMI تدوین‌شده است. این استاندارد توسط اساتید، متخصصین و مدیران پروژه در اقصی نقاط دنیا گردآوری‌شده و مبنای تدوین آن نیز الگوهای موفق و تجربه‌های عملی این افراد بوده است؛ نه‌فقط مطالب علمی محض.

اولین پیش‌نویس این استاندارد در سال ۱۹۸۷ تهیه و اولین نسخه اصلی این استاندارد در سال ۱۹۹۶ منتشر گردید. آخرین نسخه آن، یعنی نسخه ۶ نیز در سال ۲۰۱۷ منتشر شده است.

۵ گروه‌ فرآیندی استاندارد PMBOK

گروه‌های فرآیندی، فرآیندهای استاندارد PMBOK را بر اساس توالی مفهومی آن‌ها و در قالب چرخه‌ای به نام چرخه حیات مدیریت پروژه دسته‌بندی می‌کنند. در این استاندارد، ۵ گروه فرآیندی به شرح زیر وجود دارد:

گروه فرآیندی آغازین: که شامل فرایندهای ابتدائی جهت شروع پروژه هستند. لازم است تا آغاز پروژه، در قالب مستندی به نام منشور پروژه و با ثبت ریسک‌های کلان پروژه، ذی‌نفعان و دست‌اندرکاران کلیدی، خلاصه زمان‌های کلیدی و همچنین بودجه کلی پروژه، مکتوب شود. همچنین مدیر پروژه، به همراه اختیارات و مسئولیت‌های وی نیز در این مرحله مشخص می‌شود.

گروه فرآیندی برنامه‌ریزی: که مجموعه فرایندهای لازم جهت برنامه‌ریزی پروژه را به عهده دارد.

گروه فرآیندی اجرائی: که اجرای برنامه‌های تبیین شده در برنامه مدیریت پروژه را به عهده‌دارند. برای اجرای موفق یک پروژه، باید اطلاعات صحیح، در زمان مناسب، به تیم پروژه ارائه شود. در این مرحله، کارتیمی و ارتباطات در اولویت فرایندهای گروه فرآیندی اجرائی هستند.

گروه فرآیندی پایش و کنترل: که هدف آن تطابق فعالیت‌های اجراشده با برنامه‌های مشخص‌شده در برنامه مدیریت پروژه می‌باشد. در این مرحله کنترل محدوده، هزینه‌های و زمان‌های واقعی اجرای پروژه با خطوط مبنای مشخص‌شده در برنامه مدیریت پروژه صورت می‌گیرید. این امر، یکی از مهم‌ترین دلایل برای اجرای گروه فرایندی پایش و کنترل در پروژه است.

گروه فرآیندی اختتامی: که شامل فرایند اختتام یک‌فاز و یا کل پروژه می‌باشد. اختتام پروژه مستلزم پایان پروژه و کسب تأیید نهایی آن از کارفرمای پروژه است.

۱۰ حوزه دانش استاندارد PMBOK 

برخلاف مدیریت پروژه چابک، دومین دسته‌بندی فرآیندهای ۴۹ گانه مدیریت پروژه، بر اساس حوزه‌های دانش ۱۰ گانه است. این حوزه‌های دانش، عبارتند از:

۱. حوزه دانش مدیریت یکپارچگی پروژه: اجرای فرایندهای این حوزه دانش، سبب همسازی، یکپارچگی و هماهنگی اجزای گوناگون پروژه می‌شود.

۲. حوزه دانش مدیریت محدوده پروژه: با اجرای فرایندهای این حوزه دانش، اطمینان حاصل می‌شود تمام فعالیت‌های تعیین‌شده، (نه کم‌تر، نه بیش‌تر، نه غیرازآن) اجراشده است.

۳. حوزه دانش مدیریت زمان‌بندی پروژه: با اجرای فرایندهای این حوزه دانش، اطمینان حاصل می‌شود که پروژه و اقلام مختلف آن، در سررسیدهای زمانی مقرر به پایان می‏‌رسد.

۴. حوزه دانش مدیریت هزینه پروژه: با اجرای فرایندهای این حوزه دانش، اطمینان حاصل می‌شود که پروژه در چارچوب بودجه پیش‌بینی‌شده به پایان می‌‏رسد.

۵. حوزه دانش مدیریت کیفیت پروژه: با اجرای فرایندهای این حوزه دانش یقین حاصل می‌شود اجرای پروژه با مشخصات کیفی از پیش تعیین‌شده مطابقت دارد.

۶. حوزه دانش مدیریت منابع پروژه: با اجرای فرایندهای این حوزه دانش اطمینان حاصل می‌شود که از تمام منابع (انسانی، مواد، تجهیزات، پول و روش اجرای) به بهترین وجه استفاده می‌شود.

۷. حوزه دانش مدیریت ارتباطات پروژه: اجرای فرایندهای این حوزه دانش اطمینان می‌آورد که اطلاعات پروژه،‌ به هنگام و به شیوه‌ای مناسب،‌ تولید، گردآوری،‌ پخش، نگهداری،‌ رده‏بندی و توزیع می‌شود.

۸. حوزه دانش مدیریت ریسک پروژه: مشتمل بر شناسایی و تحلیل سیستماتیک ریسک‌های پروژه و واکنش مناسب به آن‌ها به شرح زیر می‌باشد.

۹. حوزه دانش مدیریت تدارکات پروژه: یعنی تأمین کالاها و خدمات موردنیاز از بیرون سازمان برای اجرای برنامه مدیریت پروژه، بخصوص اقلامی که برون‌سپاری می‌شوند.

۱۰. حوزه دانش مدیریت ذی‌نفعان (دست‌اندرکاران) پروژه: اجرای فرایندهای حوزه دانش مدیریت ذی‌نفعان (دست‌اندرکاران) سبب شناسایی، تحلیل و مدیریت ذینفعان گوناگون داخلی و خارجی پروژه می‌شود.

آموزش استاندارد PMBOK

آشنایی با اصول مدیریت پروژه بر اساس استاندارد مدیریت پروژه، PMBOK (نسخه ششم)، قدم اول ورود به دنیای مدیریت پروژه است که اگر علاقه‌مندید تا این قدم را بردارید، دوره آموزش مدیریت پروژه بر اساس استاندارد PMBOK-V۶ را در دستور آموزشی خود قرار دهید.