پوست اندازي «بلعم باعورا» براي بازي در زمين فرعون

تعبير«انسلخ» كه در اصل به معنى از پوست بيرون آمدن است، نشان مى ‏دهد كه آيات و علوم الهى در آغاز چنان به او احاطه داشت كه همچون پوست تن او شده بود، اما ناگهان از اين پوست بيرون آمد و با يك چرخش تند، مسير خود را به كلى تغيير داد! از تعبير «فَأَتْبَعَهُ الشَّيْطانُ‏» چنين استفاده مى ‏شود كه در آغاز شيطان تقريبا از او قطع اميد كرده بود، چرا كه او كاملا در مسير حق قرار داشت، اما پس از انحراف مزبور، شيطان به سرعت او را تعقيب كرد و به او رسيد و بر سر راهش نشست و به وسوسه‏ گرى پرداخت، و سرانجام او را در صف گمراهان و شقاوتمندان قرار داد.[۱]

على بن ابراهيم قمى در تفسير خود در ذيل آيه مورد بحث مى ‏گويد: پدرم از حسين بن خالد از ابى الحسن امام رضا (ع) برايم نقل كرد كه آن حضرت فرمود: بلعم باعورا داراى اسم اعظم بود و با اسم اعظم دعا مى‏ كرد و خداوند دعايش را اجابت مى‏ كرد، اما در آخر بطرف فرعون ميل كرد، و از درباريان او شد، اين گونه بود تا آن روزى كه فرعون براى دستگير كردن موسى و يارانش در طلب ايشان مى ‏گشت، عبورش به بلعم افتاد، گفت: از خدا بخواه موسى و اصحابش را به دام ما بيندازد، بلعم بر الاغ خود سوار شد تا او نيز به جستجوى موسى برود الاغش از راه رفتن امتناع كرد، بلعم شروع كرد به زدن آن حيوان، خداوند قفل از زبان الاغ برداشت و به زبان آمد و گفت: واى بر تو! براى چه مرا مى ‏زنى؟! آيا مى‏ خواهى با تو بيايم تا تو بر پيغمبر خدا و مردمى با ايمان نفرين كنى؟! بلعم اين را كه شنيد آن قدر آن حيوان را زد تا كشت، و همانجا اسم اعظم از زبانش برداشته شد، و قرآن در باره‏ اش فرموده:” فَانْسَلَخَ مِنْها فَأَتْبَعَهُ الشَّيْطانُ فَكانَ مِنَ الْغاوِينَ، وَ لَوْ شِئْنا لَرَفَعْناهُ بِها وَ لكِنَّهُ أَخْلَدَ إِلَى الْأَرْضِ وَ اتَّبَعَ هَواهُ فَمَثَلُهُ كَمَثَلِ الْكَلْبِ إِنْ تَحْمِلْ عَلَيْهِ يَلْهَثْ أَوْ تَتْرُكْهُ يَلْهَثْ” اين مثلى است كه خداوند زده است‏[۲]».

پي نوشت:

[۱] تفسير نمونه، ج۷، ص۱۱-۱۶٫
[۲] تفسير قمي ج۱ ص۲۴۸٫ به نقل از ترجمه الميزان، ج ۸، ص۴۴۰٫