فعالیت “کارگاه‌های صنعتی” چگونه سلامت جامعه را تهدید می‌کند؟

به گزارش قائم آنلاین، گسترش روزافزون شهرها و رشد سریع شهرنشینی سبب ایجاد اثرات فراوان محیط‌زیستی در داخل و اطراف شهرها شده است. از مهم‌ترین این اثرات، آلاینده‌هایی همچون فلزات سنگین هستند که ورود آن‌ها به محیط شهری سبب بروز صدمات مختلفی شده است. در همین رابطه، یکی از منابع ثابت انتشار آلودگی‌ها، کارگاه‌های صنعتی هستند. کارگاه صنعتی درواقع مکان ثابتی است که در آن مجموعه‌ای از سرمایه و نیروی کار به‌منظور تولید یک یا چند محصول صنعتی به کار گرفته می‌شود.

طبق نظر متخصصان، ایجاد آلودگی صوتی، تجمع مواد زائد، سد معبر، گره ترافیکی، پخش ذرات، بوی نامطبوع، ایجاد لرزش، وجود فاضلاب صنعتی، دود و آلودگی هوا ازجمله مشکلاتی است که این صنایع و کارگاه‌های مزاحم به بار می‌آورند، ولی در این میان، نقش فلزات سنگینی چون سرب، کادمیوم، کروم و منگنز، دارای اهمیت ویژه‌ای است و بی‌شک، مواجهه طولانی‌مدت کارکنان کارگاه‌های صنعتی با آن‌ها، بر آسیب به سلامت جامعه نیز اثرگذار است.

در این خصوص، محققانی از دانشگاه یزد و دانشگاه تهران، پژوهشی را انجام داده‌اند که در آن، آلایندگی ذرات غبار کف کارگاه‌های مکانیکی با فلزات سنگین موردتوجه بوده است. در این مطالعه به‌طور غیرمستقیم، به آثار بلندمدت مواجهه با فلزات سنگین در سطح جامعه نیز پرداخته شده است.

در این پژوهش تحلیلی- مقطعی، ۳۰ کارگاه مکانیکی در شهر یزد انتخاب شدند و پس از نمونه‌برداری، فلزات سنگین موجود در غبار کف آن‌ها با استفاده از دستگاه موسوم به «جذب اتمی» اندازه‌گیری شد.

سپس محققین برای بررسی علمی آلودگی‌های موجود، از شاخص‌های مختلفی نظیر شاخص خطر بالقوه زیست‌محیطی (RI)، آلودگی تجمع (IPI)، ضریب آلودگی (Cf) و درجه آلودگی اصلاح‌شده (mCd) استفاده کردند.

بر اساس نتایج به‌دست‌آمده، روند تغییرات میزان غلظت فلزات سنگین در ذرات غبار کف کارگاه‌های مکانیکی به‌صورت آهن>روی> مس> سرب> منگنز> کروم> کادمیوم بود. یعنی میزان حضور فلز آهن در این غبار، از همه بیشتر و میزان وجود عنصر فلزی کادمیوم، از همه کمتر بود.

مرتضی صبوحی، محقق گروه محیط‌زیست دانشکده منابع طبیعی و کویرشناسی دانشگاه یزد و همکارانش در این پژوهش می‌گویند: «نتایج بررسی‌های ما نشان داد که بین عنصر منگنز با کروم، آهن و مس همبستگی معنی‌داری وجود دارد. به‌علاوه، شاخص خطر بالقوه زیست‌محیطی نشان داد کارگاه‌های مکانیکی شهر یزد دارای درجه خطر قابل‌ملاحظه هستند».

این محققان می‌افزایند: «نتایج این پژوهش همچنین نشان داد که استفاده از شاخص‌های آلودگی تجمعی، درجه آلودگی اصلاح‌شده و خطر بالقوه زیست‌محیطی می‌توانند ارزیابی قابل قبولی از وضعیت احتمالی آلودگی ذرات غبار کف صنایع به فلزات را ارائه کنند. نتایج شاخص شدت آلودگی محاسبه‌شده در این مطالعه بالاترین شدت آلودگی را به عناصر کادمیوم، سرب و مس نسبت داده است».

آن‌ها ادامه می‌دهند: «نتایج سنجش غلظت فلزات سنگین در ذرات غبار کف با شاخص‌های یادشده، لزوم ارزیابی جامع آلایندگی سایر صنایع مزاحم در کل کشور را نشان می‌دهد. بر همین اساس توصیه می‌شود در مطالعات آینده سنجش سایر آلودگی‌های ناشی از هر یک از فعالیت‌های صنعتی و کارگاهی در منابع آب، خاک، هوا و محیط بیرونی انجام شود».

در کل، یافته‌های این پژوهش نشان داد که کارگاه‌های مکانیکی دارای آلودگی بسیار زیاد با عناصر کادمیوم، سرب و مس هستند که می‌تواند ناشی از ترکیب فلزات سنگین ضایعات کارگاه‌ها با گردوغبار باشد که منشأ انسان‌ساخت دارد.

نتایج حاصل از این پژوهش که می‌تواند برای برنامه‌ریزی پیشرفت و توسعه پایدار محیط‌های صنعتی و کاهش مواجهه طولانی‌مدت کارکنان کارگاه‌های صنعتی به دلیل آلودگی بسیار زیاد این کارگاه‌ها با فلزات سنگین آلاینده ازجمله عناصر کادمیوم، سرب و مس مورد استفاده قرار گیرد، در مجله «بهداشت و توسعه» متعلق به دانشگاه علوم پزشکی کرمان به چاپ رسیده است.