کد خبر : 297881
تاریخ انتشار : دوشنبه ۱ فروردین ۱۴۰۱ - ۹:۱۵
-

نوروز، خانواده و کرونا

نوروز، خانواده و کرونا

یک جامعه‌شناس به بررسی کارکرد خانواده و آیین‌های سنتی چون نوروز در مقابله با آسیب‌های کرونا پرداخت و گفت: خانواده‌هایی که مطابق با شرایط، امکان ایجاد خلاقیت بیشتری را برای خود و اعضای خود فراهم می­‌کنند از توان و ظرفیت بسیار بیشتری برای افزایش مقابله با ویروس اجتماعی کرونا برخوردار هستند.

به گزارش عصرقائم، حمیدرضا بیژنی در گفت‌وگو ، در این باره اظهار کرد: از شیوه‌­های مطلوبی که انسان­‌ها مبتنی بر آن سعی در بهبود زندگی خویش دارند، بررسی و تطبیق دائمی فرهنگ عمومی و ساخت­‌بندی­ نظام‌های اجتماعی در مواجهه و همنشینی با مسائل و پدیده‌­های متکثری است که به شکل روزمره در جامعه پدید می‌­آید.

وی افزود: اما این مواجهه همواره شکلی خودآگاه ندارد و به شکلی ضمنی صورت­‌بندی می‌­شود. این موضوع در دهه‌­های اخیر و با اتصال و ارتباط روزافزون بخش‌­های گوناگون جهان به یکدیگر و شکل‌گیری یک دهکده­ جهانی، وجهی بین‌­المللی و جهانی به خود گرفته است.

این جامعه‌شناس با بیان اینکه از همین روست که شاهد هستیم پیرامون بسیاری از مسائل زیستی، فرهنگی و اجتماعی در اقصی‌نقاط دنیا مطالعات و تحقیقات مشابهی صورت می‌­گیرد؛ گفت: با این حال به علت تنوع گسترده­ فرهنگی همچنان ارزیابی و تطبیق مسائل نیازمند درک ویژگی‌­ها در سطح منطقه­‌ای و بومی است؛ ارزیابی‌ه­ایی که در فرایند تحقق آن می‌­توان از تجربیات جهانی و دستاوردهای آن بهره­‌مند شد و با بافتارمند کردن آن در محیط اجتماعی و تناسب آن با مناسبات فرهنگی و بومی به این دستاوردها وجهه‌­ای کاربردی داد.

بیژنی افزود: بر همین اساس است که در سال جدید و متعاقب آن آیینی که در این ایام با تار و پود فرهنگ عمومی زندگی مردم ایران عجین شده است یعنی «عید نوروز»، پرسشی اساسی مطرح می‌­شود و آن اینکه «امروز مواجهه این آیین تاریخی – که با گذر از مجرای آمیختگی ابعاد ملی و مذهبی خاص خود تبدیل به معنا و هویتی نو برای فرهنگ ایرانی شده است- با ویروس کرونا در چه سطحی قرار دارد و شیوه برخورد ما در این میدان چگونه باید باشد؟»

وی ادامه داد: برای پاسخ­گویی به این پرسش مهمترین نکته، تعریفی است که باید از کرونا داشته باشیم. کرونا در ساده­‌ترین تعریف، به منزله یک ویروس بیولوژیک است که به مرور زمان نشان داد این تنها بعد قابل توجه آن نیست و این قصه سری درازتر دارد. کرونا در طول دو سال حضور فعال خود در اقصی‌ نقاط دنیا تاکنون کمتر از ۵۰۰ میلیون نفر را در جهان گرفتار خود کرده و  توانسته است جان شش میلیون نفر را بگیرد اما به نظر می‌­رسد این ویروس از بعدی دیگر توانسته است میلیاردها نفر را با خود درگیر کند، نه جان جسمی و فیزیکی آنان بلکه روح و روان آنان. کرونا توانسته بخش­‌هایی حائز اهمیت از زندگی اجتماعی به خصوص برای قشر کودک و نوجوان که در فرایند جامعه‌­پذیری و رشد و بلوغ فرهنگی و اجتماعی قرار گرفته‌­اند را به خطر اندازد.

این جامعه‌شناس با اشاره به اینکه این جمعیت به هیچ وجه قابل قیاس با پذیرندگان خسارات جانی و بعد بیولوژیک کرونا نیست چراکه با واسطه­ تاثیرگذاری در فرایند پذیرش فرهنگی و اجتماعی، عمق نفوذ اثرگذاری خود را به تاریخ یک ملت و فرهنگ اشاعه می­‌دهد تا نسل‌­هایی متمادی از این ویروس اجتماعی تاثیربپذیرند، اظهار کرد: از همین روست که در موضوع همنشینی ویروس کرونا با مهمترین آیین ملی ایرانیان، بعد بسیار مهم و قابل توجه، شیوه­ بهره­‌مندی از این آیین و سنت در جهت مقابله با ابعاد اثرگذار فرهنگی و اجتماعی کرونا است.

بیژنی ادامه داد: بر اساس مطالعاتی که تحت تاثیر اثرگذاری کووید-۱۹ بر ساحت­‌های فرهنگی و اجتماعی زندگی روزمره در اقصی‌نقاط دنیا انجام شده، یکی از مهمترین راهکارهایی که پیرامون تقویت بنیه افراد و فرهنگ­‌ها در جهت مقابله با این بعد اجتماعی ویروس شناخته و معرفی شده، «خانواده» است.

وی با بیان اینکه وقتی از خانواده نام برده می‌­شود، لازم است این موضوع را به طور ضمنی درک کنیم که مقصود، نقش­‌های فردی انسان‌­ها نیست بلکه نقطه­ عطف این نهاد اجتماعی، ارتباطات و تعلقات خاطری است که در میان افراد یک خانواده در جریان است، گفت: کانون اصلی مورد هدفِ بُعد اجتماعی ویروس کرونا دقیقا نقطه‌­ای است که در خانواده بیش از هرجای دیگری قوت و قدرت دارد.

این جامعه‌شناس افزود: این قوت و قدرت در بافتار فرهنگی ایرانی بیش از هر زمانی در آیین‌­هایی که تحت تاثیر آن سطح ارتباطات میان افراد به انحاء و شیوه‌­های گوناگونی متکثر می‌­شود و گسترش می‌­یابد قابلیت بهره‌­وری دارد؛ به نحوی که می‌­توان از این بستر به مثابه پلتفرمی یاد کرد که انواع مکانیسم‌­های دفاعی در مقابل این ویروس بر روی آن قابلیت اجرا دارند.

بیژنی عید نوروز را به مثابه­ مهمترین آیین ملی ایرانیان دانست که بالاترین سطح از ارتباطات و تعاملات میان افراد یک خانواده و میان خانواده‌­های گوناگون را از آن خود می‌­کند و در تفسیری شاید جسورانه­‌تر بتوان این ادعا را مطرح کرد که عید نوروز در ایران فرصت و حالتی خلسه‌گونه است که برای چندی یک خانواده هسته‌­ای را می­‌تواند به یک خانواده­ گسترده تبدیل کند، گفت: نیایی که گویی از آن جدا شده بار دیگر در این آیین ملی، فرزندان خود را فرا می‌­خواند و آنان را به آغوش می‌کشد و با دست نوازش خود سعی در بهبود و کاهش آلام و رنج­‌های آنها دارد.

وی با اشاره به اینکه در مطالعاتی که در سطح جهانی و توسط متخصصان گوناگون انجام شده چند موضوع به عنوان اصلی‌­ترین محورهای نقش­‌آفرینی خانواده­‌ها در کمک و بهبود مقابله با مخاطرات اجتماعی کرونا مطرح شده است، گفت: موضوعات اشاره شده‌­ای که نقش سپرهای محافظتی را برای کودکان، نوجوانان و بزرگسالان در مقابل مخاطرات اجتماع کرونا دارند دارای دو وجه ایجابی و سلبی هستند که از اهم آن‌ها در بخش ایجابی می‌­توان به «گسترش و رونق مثبت اندیشی در میان اعضای خانواده، مقابله با استرس فعالی که در این بحبوحه به شکلی سیال در جامعه در جریان است، حمایت‌­های مادی و معنوی افراد از یکدیگر در مواقع سخت و مهمتر از همه میزان حمایت درک شده افراد از سوی خانواده» اشاره کرد.

این جامعه‌شناس اضافه کرد: از موضع سلبی، برخی رفتارها هستند که همواره به عنوان شیوه­‌های غلط رفتاری مورد تذکر قرار گرفته‌اند که از مهمترین موارد ذکر شده می­‌توان به «سبک‌­های مقابله‌­ای مبتنی بر هیجان و احساسات دفعی به خصوص در مقابل کودکان، سبک­‌های مقابله اجتنابی به‌طورویژه در مقابل نوجوانان، سبک‌­های مقابله­ هیجانی و اجتنابی در بزرگسالان، درک پایین و سطح نازل حمایت‌­های اجتماعی از اعضای خانواده» اشاره کرد؛ مواردی که بیشترین ارتباط را با اضطراب، نگرانی و پیدایش علائم افسردگی داشته‌­اند.

بیژنی با بیان اینکه به طور کلی مطالعات صورت گرفته نشان می‌­دهند که راه حل‌­های مقابله با تاثیر شرایط و محدودیت­‌های موجود چه در فضای تقنینی و چه در فضای ذهنی افراد اموری هستند فراتر از نقش‌آفرینی افراد و شامل سطوحی می­‌شوند که «ارتباطات» میان انسان‌­ها در آن نقش کلیدی دارند ، اظهارکرد: در نتیجه همین موضوع است که پیدایش فضایی که تحت تاثیر یک مناسبت آیینی و فرهنگی فراهم آمده است و عرصه­ پیوندهای اجتماعی و روابط میان فردی را گسترش می­‌دهد می‌­تواند به عنوان یک نقطه­ عطف نگریسته شود.

وی افزود: این نقطه­ عطفی است که آگاهی از اهمیت و نقش‌محوری آن در کمک به یکدیگر می‌­تواند از سویی فضایی مثبت و گره‌گشا را برای ما فراهم کند و از سوی دیگر با توسعه­ کارکردهای میدانی آیین‌­ها و نمایش پویایی آن‌ها در صحنه­ زندگی اجتماعی بر اهمیت و اعتبار آن‌ها در جامعه و به طور ویژه کودکان و نوجوانانی که در شرایط جامعه پذیری قرار دارند بیافزاید که در نهایت به تحکیم بنیادهای فرهنگی جامعه خواهد انجامید.

این جامعه‌شناس با اشاره به اینکه عملکرد سالم خانواده این قدرت را دارد که به افراد برای مقابله با رویدادهای مهم زندگی مانند یک بیماری همه‌گیر کمک کند یا مانع از آن شود، گفت: خانواده می‌­تواند فرآیندهای منسجم و حمایتی برای محافظت از افراد در برابر اثرات منفی استرس زندگی و ایجاد انواع پیامدهای مثبت برای کودکان و مراقبان آنها داشته باشد. بر اساس مطالعات در طول دوره بیماری‌­های همه‌گیر، عوامل کوچکی مانند نحوه ارتباط والدین با فرزندان خود بر احساسات بعدی فرزندشان تأثیر می­‌گذارد.

بیژنی افزود: از همین روست که اعیادی همچون نوروز، تعطیلی‌­ها و فرصت‌­های بیشتری برای با هم بودن فراهم می­‌کنند همچنین ممکن است به والدین فرصت‌های منحصربه‌فردی برای روال‌های خانوادگی انعطاف‌پذیر بدهد، به نحوی که در غیر این صورت در دسترس آنها نباشد. مطالعات نشان می‌­دهد که عملکرد خانواده سالم می­‌تواند یک عامل محافظتی مهم باشد و شاید در پایان بتوان دو مورد از مهمترین وجوهی که در یک خانواده­ سالم مورد اشاره قرار داد را در انعطاف­‌پذیری و سیالیت در نقش­‌های خانوادگی و افزایش سطح تاب‌­آوری خانواده برجسته کرد.

وی با تاکید بر اینکه در یک بافت خانوادگی، تاب‌آوری به عنوان «ظرفیت در عملکرد خانواده برای مقاومت در برابر ناملایمات و بازگشت مجدد در برابر ناملایمات» تعریف شده است، گفت: بدین ترتیب خانواده‌­هایی که مطابق با شرایط ، امکان ایجاد خلاقیت بیشتری را برای خود و اعضای خود  فراهم می­‌کنند از توان و ظرفیت بسیار بیشتری برای افزایش مقابله با ویروس اجتماعی کرونا برخوردار هستند و بر این اساس بالاترین سطح مقابله و حفاظت را با آسیب‌­هایی که کرونا می‌­تواند بر ابعاد جامعه‌­پذیری و زندگی روزمره و حقیقی آنها داشته باشد، نشان دهند.

نوروز، خانواده و کرونا
ارسال نظر شما
مجموع نظرات : 0 در انتظار بررسی : 0 انتشار یافته : 0
  • نظرات ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط مدیران سایت منتشر خواهد شد.
  • نظراتی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
  • نظراتی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نخواهد شد.

یک × سه =