اعلام جزئیات طراحی و قابلیت‌های سامانه جامع نقشه باستان‌شناسی کشور در دانشگاه تهران

به گزارش عصرقائم، در راستای تفاهم‌نامه بین دانشگاه تهران و پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، طراحی و پیاده‌سازی سامانه اطلاعات مکانی نقشه باستان‌شناسی ایران توسط دانشکده جغرافیا دانشگاه تهران انجام شده است.

دکتر سارا عطارچی، سرپرست تیم طراحی و پیاده‌سازی این طرح، گفت: این سامانه بر پایه یک پایگاه داده متمرکز مکانی طراحی شده است که به منظور ورود، ویرایش و تجزیه و تحلیل لایه‌های مختلف آثار باستانی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

وی افزود: در این پروژه، نرم‌افزاری بر پایه سیستم اطلاعات جغرافیایی تحت وب برنامه‌نویسی شده است که بستر ورود اطلاعات مکانی، توصیفی و مستندات موجود است. این سامانه با قابلیت ورود، پردازش و ارزیابی کلیه پروژه‌های باستان‌شناسی اعم از آثار ثبت جهانی، ملی و شناسایی‌شده، مورد استفاده کاربران عمومی و تخصصی در سطح کشور قرار می‌گیرد.

عضو هیئت علمی گروه سنجش از دور و GIS دانشکده جغرافیا دانشگاه تهران درباره اهمیت این سامانه، گفت: از آنجایی که میراث فرهنگی با اطلاعاتی سروکار دارد که اهمیت مکانی دارند؛ یعنی موقعیت جغرافیایی آنها حائز اهمیت است – مانند اینکه چه پروژه‌ای و چه کاوشی در کجا انجام می‌شود – در نتیجه مدیریت اطلاعات در میراث فرهنگی نیازمند سامانه‌هایی است که مکان‌محور باشند و در این پروژه این موضوع دیده شده است. در واقع سامانه‌ای در بستر وب است که ضمن ارائه اطلاعات مکانی به مدیران و کاربران میراث فرهنگی، قابلیت مدیریت، تجزیه و تحلیل، ورود و ویرایش اطلاعات را هم دارد.

دکتر عطارچی در ادامه درباره اهمیت این پروژه، اظهار کرد: میراث فرهنگی با حجم عظیمی از اطلاعات روبرو است که این اطلاعات تاکنون در قالب جداول و نقشه‌ها جمع‌آوری می‌شده است. سامانه جدید این امکان را ایجاد می‌کند که این اطلاعات بر پایه مکان آنها تجزیه و تحلیل شوند. با طراحی پنل مدیریتی در این سامانه، پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری به سهولت می‌تواند از محل دقیق پایگاه‌ها، تعداد پروژه‌ها و میزان پیشرفت آنها و یا از تعداد دقیق آثاری که ثبت ملی و بین‌المللی شده‌اند، آگاه شود.

عضو هیئت علمی دانشکده جغرافیا دانشگاه تهران درباره قابلیت‌های این سامانه نیز گفت: این پایگاه علاوه بر نمایش اطلاعات برای کاربران، امکان ورود، ویرایش و تجزیه و تحلیل لایه‌های مختلف را دارد و همین قابلیت این امکان را می‌دهد که اطلاعات توصیفی و مکانی داده‌های میراث فرهنگی به صورت متمرکز در یک جا قرار گیرند. همچنین قابلیت‌های این سامانه هم کاملاً بر اساس نیازهای پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری طراحی شده است.

وی افزود: این سامانه نه تنها اطلاعات را نمایش می‌دهد بلکه تجزیه و تحلیل اطلاعات را برای کاربر تخصصی انجام می‌دهد. به عنوان مثال، این سامانه می‌تواند محدوده اثر (حریم آثار) را برای کاربران تخصصی مشخص کند، محدویت‌های فعالیت‌های عمرانی، کشاورزی و یا دسترسی به امکانات حمل‌ونقل در محدوده اثر و یا اینکه تا چه اندازه محدودیت‌ها رعایت شده است را در اختیار کاربر قرار می‌دهد.

دکتر عطارچی، سازگاری این سامانه با دیگر سامانه‌های داخلی که در پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری مورد استفاده هستند را از ویژگی مهم آن برشمرد و گفت: نمادها و علائم مورد استفاده در این سامانه، نمادهای تخصصی هستند که با همکاری پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری تهیه شده‌اند. فرمت‌هایی که داده‌ها می‌توانند وارد، ویرایش و تجزیه و تحلیل شوند همگی فرمت‌هایی هستند که قابلیت سازگاری با بقیه فرمت‌های مورد استفاده پژوهشگاه را دارند؛ در نتیجه مشکل انطباق اطلاعاتی وجود ندارد.

به گزارش روابط عمومی دانشگاه تهران، وی سطوح دسترسی را از دیگر ویژگی‌های مهم این سامانه برشمرد و افزود: سطوح دسترسی مختلفی در این سامانه دیده شده است؛ به عنوان مثال، یک سطح کاربرانی هستند که فقط قادرند اطلاعات مربوط به پروژه‌های خود را در این سامانه وارد و یا ویرایش کنند و این اطلاعات وارد شده باید توسط مدیر پایگاه تأیید شود و مدیر هر پایگاه هم فقط می‌تواند به اطلاعات پایگاه خود دسترسی داشته باشد. در واقع ساختار سلسله مراتبی کاملاً در آن دیده شده و امنیت اطلاعات کاملاً تعیین و تأیید می‌شود؛ یعنی کاربرانی می‌توانند وارد سامانه شوند که دارای نام کاربری و رمز ورود باشند و دسترسی‌شان توسط مدیر ارشد تأیید شده باشد. البته بخشی از اطلاعات هم که می‌تواند در دسترس عموم باشد در سایت منتشر می‌شود و در نتیجه هیچ مشکلی از لحاظ امینتی و اطلاعاتی ندارد.

دکتر عطارچی درباره مزیت این سامانه برای پژوهشگران حوزه باستان‌شناسی، گفت: محققان و پژوهشگران بویژه در پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری می‌توانند تمامی اطلاعات مکانی و توصیفی مربوط به یک پروژه و یا اطلاعات مربوط به یک پایگاه یا استان و یا کل کشور را در این سامانه مشاهده کنند. مثلاً کدام پایگاه در کدام استان در حال کاوش است؟ چه زمانی شروع به کار کرده است؟ چه میزان پیشرفت داشته است؟ چه مقدار بودجه به آن اختصاص داده شده است؟ نقشه‌ها و سایر اطلاعات توصیفی مرتبط به آنها کاملاً مشخص و همه اطلاعات قابل مشاهده است.

وی مدیریت پروژه‌ها را دیگر مزیت این سامانه برای پژوهشگران این حوزه عنوان کرد و افزود: وجود این سامانه، رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری و بخش‌های که دسترسی به این سامانه برایشان تعریف شده است، به‌راحتی می‌توانند این پروژه‌ها را در هر مرحله پایش کنند و در جریان پیشرفت پروژه‌ها در استان‌ها و پایگاه‌های مختلف قرار گیرند.