شروع به کار ویکی‌پدیا

به گزارش عصرقائم، روزنامه اعتماد نوشت: «این دانشنامه آنلاین که اکنون بیشتر از دو دهه از عمرش می‌گذرد با ۱۶ میلیارد بازدید ماهانه، پنجمین سایت پربازدید جهان است و بعد از گوگل و یوتیوب و فیسبوک و توییتر و بالاتر از اینستاگرام بیشترین مراجعه‌کننده را دارد. فکر وجود چنین دانشنامه‌ای به دهه ۱۹۹۰ برمی‌گشت و مسائلی مثل دایره‌المعارف آنلاین در دسترس برای همه را پیش‌تر ریک گیتس و ریچارد استالمن مطرح کرده بودند، اما جیمی ولز و لری سنگر این فکر را به اجرا گذاشتند.

این پایگاه اطلاعات از زمان راه‌اندازی، مقاله‌به‌مقاله توسعه یافت، امروز بیشتر از ۵۵ میلیون مقاله (به ۲۹۹ زبان) دارد و گویا هر روز ۶۰۰ مقاله دیگر هم به مجموعه مقالاتش اضافه می‌شود. آمارهای جالب دیگری هم درباره‌اش وجود دارد. مثلا فردای روزی که استیو جابز درگذشت (شانزدهم اکتبر ۲۰۱۱) صفحه او با بیشتر از هفت میلیون و ۴۰۰هزار بازدیدکننده در یک روز، رکورد بازدید روزانه از یک مقاله را شکست. بعد از آن هم صفحه دونالد ترامپ در روز اعلام نتایج انتخابات آمریکا (نهم نوامبر ۲۰۱۶) بود که شش میلیون و ۱۰۰ هزار مراجعه‌کننده داشت. هر ماه حدود ۲۸۰ هزار نفر در تولید یا ویرایش محتوای ویکی‌پدیا مشارکت می‌کنند و طبق آمار خود این پایگاه اطلاعات، نزدیک به ۹۰درصد از این مشارکت‌کنندگان مرد هستند. همچنین سال ۲۰۲۰ حدود هفت میلیون نفر به درخواست کمک مالی ویکی‌پدیا پاسخ مثبت دادند و هر کدام مبلغی کم یا زیاد به این دانشنامه کمک مالی کردند تا توسعه و تداوم کار آن تضمین شود. ناگفته نماند که ویکی‌پدیای فارسی، نزدیک به دو سال بعد از شروع به کار ویکی‌پدیا، اواخر پاییز ۱۳۸۲ راه افتاد.

اما این آمارها و اطلاعات به کنار، ویکی‌پدیا پروژه‌ای بود که بعد از تجربه نیوپدیا اجرایی شد. نیوپدیا قرار بود مخزنی آنلاین از همه دانسته‌های ما باشد و محتوای آن زیر نظر متخصصان داوطلب، تولید و عرضه شود و آسان و رایگان در اختیار همه مردم قرار بگیرد اما تاکید بر اجرای کار زیر نظر متخصصان هر حوزه، باعث کندی روند توسعه نیوپدیا شده و نیازی که این پایگاه در پاسخ به آن شکل گرفته بود، برآورده نمی‌شد. ویکی‌پدیا در همان بدو کار خود، این قید «زیر نظر متخصصان» را کنار گذاشت و همه مردم را، بدون در نظر گرفتن دانش و تخصص‌شان در تولید محتوا شریک کرد. در دانشنامه جدید آن ایرادی که در کار نیوپدیا بود، یعنی کندی روند توسعه، برطرف شد و سرعت تولید و عرضه محتوا چندین برابر بالا رفت اما این روش تولید، عملا به ابتذال انجامید و ویکی‌پدیا را به چیزی تبدیل کرد که امروزه با آن مواجهیم. یعنی سایتی که اکثریت مطلق متخصصان محتوایش را تایید نمی‌کنند و ادعای «دانشنامه‌بودن» آن را هم چندان جدی نمی‌گیرند. خب معلوم است خروجی آن چه به دست مجموعه‌ای از افراد عمدتا غیر متخصص تولید و به رایگان هم عرضه شود، چه خواهد بود و اطلاعات موجود در آن چقدر معتبر است. ویکی‌پدیا مدعی «بی‌طرفی» نیز هست اما تحقق این «بی‌طرفی»، به‌ویژه درباره آن چه به علوم انسانی و اجتماعی و هنر ارتباط می‌یابد، آسان و حتی به تعبیری ممکن نیست.»