تاملی بر یک تکذیبیه

در شرایطی که شرکت توسعه آب و نیروی ایران از فعالیت همه واحدهای نیروگاهی سد کارون ۴ خبر می‌دهد اما تراز آبی پشت سد از حداقل تراز بهره‌برداری دوره عملیات پایین‌تر رفته و تولید برق توسط نیروگاه‌های این سد به لحاظ فنی غیر ممکن است.

به گزارش عصرقائم، روز دوشنبه هفته جاری مورخ ۷ تیرماه سال ۱۴۰۰، یک منبع آگاه در صنعت برق در گفتگو با خبرگزاری فارس از توقف تولید برق نیروگاه کارون ۴ به دلیل کاهش نزولات جوی و افت سطح آب پشت سد خبر داد.

به استناد جزئیات ارائه شده از سوی این منبع آگاه، تراز آبی پشت سد در تاریخ ۷ تیرماه معادل ۹۹۷٫۹ متر از سطح دریا عنوان شده بود.

* شرکت توسعه آب و نیروی ایران: چهار واحد نیروگاه کارون ۴ در مدار تولید قرار دارند

پس از انتشار این خبر از سوی خبرگزاری فارس، روز چهارشنبه ۹ تیرماه سال جاری، روابط عمومی شرکت توسعه آب و نیروی ایران ضمن انتشار خبر با عنوان “چهار واحد نیروگاه کارون ۴ در مدار تولید قرار دارند“ ضمن تکذیب خبر توقف تولید برق در نیروگاه کارون ۴ عنوان کرد:« نیروگاه کارون ۴ با آمادگی کامل همه ۴ واحد خود را به طور روزانه در مدار تولید انرژی نگاه داشته و بخشی از نیاز پیک مصرف برق کشور را تأمین می‌کند.»

در گزارش روابط عمومی شرکت توسعه آب و نیروی ایران آمده است، هم اکنون با ذخیره سازی ۱.۵ میلیارد مترمکعب آب در مخزن سد کارون۴، میزان پرشدگی سد بیش از ۶۰ درصد است.

بر همین اساس با توجه به این مسئله که نیروگاه برق‌آبی واقع در سد کارون ۴ از ۴ واحد تولید برق ۲۵۰ مگاواتی جمعا به توان اسمی ۱۰۰۰ مگاوات تشکیل شده است، لذا ادعای روابط عمومی شرکت توسعه آب و نیروی ایران از تولید هزار مگاوات برق و فعالیت ۱۰۰ درصدی این نیروگاه برق‌آبی حکایت دارد.

واحدهای نیروگاهی سد کارون ۴

*فعالیت واحدهای نیروگاهی زیر حداقل تراز بهره‌برداری غیر ممکن است

به گزارش فارس، تمامی نیروگاه‌های برق‌آبی واقع در سدهای کشور به دلیل محدودیت‌های لرزشی می‌توانند تا ارتفاع آب مشخصی نسبت به تولید برق اقدام می‌کنند. به عبارت دیگر در شرایطی که تراز آب سد از میزان حداقل تراز بهره‌برداری پایین‌تر برود، سطح لرزش ایجاد شده در بدنه سد از میزان مجاز فراتر رفته و ادامه فعالیت واحدهای تولید برق می‌تواند زمینه تهدید پایداری سازه سد را مهیا کند.

بر همین اساس، به استناد اطلاعات منتشر شده از سوی شرکت مشاور سد کارون ۴، میزان حداقل تراز بهره‌برداری سد در مرحله طراحی معادل ۹۹۶ متر از سطح آب‌های آزاد در نظر گرفته شده است.

از سوی دیگر، پایش اطلاعات مرحلۀ بهره‌برداری سد بیانگر آن است که حداقل تراز بهره‌برداری سد معادل ۹۹۸ متر از سطح دریا در نظر گرفته می‌شود و افت تراز آبی به میزان کمتر از ۹۹۸ متر از سطح دریا به همراه فعالیت واحدهای نیروگاهی می‌تواند، سطح لرزش ایجاد شده توسط واحدهای تولید برق را به سطح لرزش بحرانی نزدیک کند.

بر اساس اطلاعات بدست آمده از منابع عملیاتی سد کارون ۴ در حال حاضر، با کاهش تراز آبی سد به کمتر از ۱۰۰۰ متر واحدهای تولید برق به صورت یک در میان از مدار تولید برق خارج می‌شوند تا از افزایش سطح لرزش جلوگیری شود و زمانیکه تراز به ۹۹۸ متر از سطح دریا برسد، زمینه توقف کامل واحدهای نیروگاهی ایجاد می‌شود.

با توجه به اطلاعات ذکر شده، تراز آب سد کارون ۴ روز چهارشنبه مورخ ۹ تیر ماه سال ۱۴۰۰، عدد ۹۹۷٫۲۹ متر را لمس کرده است. این یعنی تراز آبی سد از حداقل تراز بهره‌برداری دوره عملیاتی پایین‌تر رفته تداوم فعالیت هر یک از واحدهای ۲۵۰ مگاواتی تولید برق می‌تواند سطح لرزش سازه سد را از میزان مجاز فراتر ببرد.

بر همین اساس، با توجه به کاهش تراز آبی سد کارون ۴ از حداقل تراز بهره‌برداری دوره عملیاتی، فعالیت هر ۴ واحد نیروگاهی این نیروگاه با ظرفیت مجموع ۱۰۰۰ مگاوات غیر ممکن است.

در همین راستا با در نظر گرفتن این فرض که اطلاعات روابط عمومی شرکت توسعه آب و نیروی ایران صحیح تلقی شود، فعالیت هر ۴ واحد نیروگاهی سد کارون ۴ در شرایطی که تراز آبی از تراز بهره‌برداری پایین‌تر رفته است، می‌تواند سازه سد را به دلیل افزایش سطح لرزش با مخاطرات جدی مواجه کند.

*تنها ۱۸ درصد از آب پشت سد کارون ۴ قابلیت استفاده دارد

به گزارش فارس، علاوه بر مسئله فعالیت نیروگاه‌های سد کارون ۴ در گزارش روابط عمومی شرکت توسعه آب و نیروی ایران به مسئله میزان آب پشت سد اشاره و بیان شده است که هم اکنون ۶۰ درصد ظرفیت سد از آب پر است.

بر همین اساس به استناد اطلاعات منتشر شده از سد کارون ۴ در قالب مقاله‌ای با عنوان ” بررسی و تعیین قابلیت اطمینان عملکردی سد بتنی کارون ۴″؛ مخزن این سد، دارای عرض متوسط برابر ۵۰۰ متر خواهد بود و حجم ۲۱۹۰ میلیون متر مکعب آب را در خود جای می‌دهد.

علاوه بر این از ۲۱۹۰ میلیون متر مکعب ظرفیت ذخیره‌سازی آب پشت سد، ۷۴۸٫۷ میلیون متر مکعب آن حجم مفید و ۱۰۹۷ میلیون متر مکعب آن حجم مرده مخزن است. لازم به تاکید است، قابلیت بهره‌برداری از سیال واقع در حجم مرده مخزن وجود ندارد.

بر اساس این اطلاعات در شرایطی که میزان ذخیره آب سد معادل ۱٫۴ میلیارد متر مکعب برآورد می‌شود اما بیش از ۱ میلیارد متر مکعب از این مقدار حجم مرده مخزن است و تنها ۴۰۰ میلیون متر مکعب ظرفیت آب موجود معادل ۱۸ درصد از ظرفیت کل سد قابلیت بهره‌برداری دارد.

به عبارت دیگر در شرایطی که آب پشت سد کارون ۴ از ۶۰ درصد ظرفیت کل فراتر است اما نزدیک به ۸۰ درصد از آب موجود در محدوده حجم مرده و غیر قابل استفاده قرار گرفته است.