تالاب‌ها قربانی سوء‌ مدیریت‌ها!

به گزارش عصرقائم، وجود مواهب الهی در جای جای این دیار سبز، مازندران را به مهد زیبایی تبدیل کرده است. استانی با طبیعت بی‌نظیر که توجهات زیادی را به خود جلب می‌کند.

تالاب‌ها یکی از شگفتی‌های زیبای این استان هستند که باتوجه به ویژگی‌های خاص، حیات جانوری، گیاهی و پرندگان مهاجر، همواره مورد توجه گردشگران و بومیان منطقه قرار دارند.

تالاب‌هایی همچون نیلوفر آبی، میانکاله، سرخرود، فریدونکنار، تالاب ارواح تنها تعدادی از بی‌نظیرهای مجموعه ۲۴ تالاب ثبت شده مازندران هستند. اکوسیستمی که نقش مهمی در حیات زیستی و جانوری دارند. محل تخم‌گذاری و زاد و ولد گونه‌های مهم و نادر پرندگان محسوب شده و به عنوان ذخیره‌گاه ژنتیکی گیاهی و جانوری نام برده می‌شوند. در واقع تالاب‌ها را می‌توان به‌عنوان نمادی از تنوع زیستی یک اکوسیستم برشمرد.

علاوه برآن نقش تالاب‌ها در تصفیه محیط خاک، آب و هوای مناطق، ذخیره‌گاه منابع آب‌های زیرزمینی و حفظ خطرات زیست محیطی از لحاظ علمی اثبات شده و غیرقابل انکار است. اما متاسفانه در سال‌های اخیر وضعیت سلامت تالاب‌های مازندران در اثر عوامل طبیعی، دخالت‌ها و سو استفاده‌های انسانی، در معرض تهدید و خطر جدی قرار گرفته است. اگر چه طبق کنوانسیون رامسر، بحث حفاظتی تالاب‌ها مورد تاکید است اما آنچه از شرح حال این ذخایر اکوسیستمی در مازندران به دست می‌آید، چندان قوانین این کنوانسیون در اینجا خوب پیش نرفته است.

بسیاری از کارشناسان معتقدند اگر موهبت‌های طبیعی همانند کوه، جنگل و دریا را از مازندران حذف کنیم، این استان برنامه مناسبی برای رونق صنعت گردشگری ندارد، در واقع این نعمت‌ها است که موجب شده تا این استان جز استان‌های گردشگرپذیر محسوب شود، حال این موضوع را به نگهداری و استفاده مناسب از تالاب‌ها تعمیم می‌دهند، متخصصان امر، می‌گویند تالاب‌ها در مازندران همچنان به شیوه سنتی اداره می‌شوند و در واقع به آن‌ها توجهی نمی شود.

نکته مهم این‌جا است که نقش تالاب‌ها، فقط گردشگری نیست، مثلا تالاب‌ها نقش تصفیه آلاینده‌های صنعتی را در شهر ایفا می‌کنند و از این‌رو حائز اهمیت هستند. بسیاری از کارشناسان به این نکته اشاره می‌کنند که، شناخت مناسبی از کارکرد تالاب در سطح جامعه محلی نداریم و این شناخت در جامعه مدرن باید به صورت تعاملی از طریق کتب درسی، آموزش‌های دیداری و وسایل ارتباط جمعی منتقل شود که تاکنون این شناخت به طور کامل صورت نگرفته است.

به گفته کارشناسان ارشد مهندسی محیط زیست، تالاب‌ها دارای ۳ ارزش اکولوژیکی، اقتصادی و اجتماعی و ارزش‌های فرهنگی هستند، ارزش اکولوژیک شامل زیست گاهی، بانک ژن، پالایش محیط زیست، مولد آبزیان و جلوگیری از تخریب سواحل است. بحث اشتغال، منابع تامین آب، بحث درمانی، اکوتوریسم و کاهش مهاجرت به خاطر معیشت از ارزش های اقتصادی فرهنگی بوده و آموزش های زیست محیطی، سلامت، آرامش روحی، میراث فرهنگی، عکاسی و فیلمبرداری از ارزش های فرهنگی تالاب ها محسوب می شوند، همچنین ذخیره آب آشامیدنی، کاهش سیل، تصفیه فاضلاب و بهبود کیفیت آبی و توانمندسازی مردم در کسب و کارمثل پرورش ماهیان در تالاب از ارزش‌ها و نقش تالاب‌ها است.

*بی آبی تهدیدی برای تالاب‌ها

سمیه رفیعی رئیس فراکسیون محیط زیست مجلس در مورد خشکی تالاب‌های کشور گفت: قانون حفاظت از تالاب‌ها در مجلس دهم تصویب شد،که جزو قوانین بی نظیر حفاظت از محیط زیست است. وظیفه مجلس نظارت بر اجرای و صیانت از این قانون است.

وی افزود: در جزییات قانون حفاظت، احیاء، اهمیت و مدیریت تالاب‌های عنوان شده است دستگاههایی که مسئولیت دارند باید وظایف خود را به بهترین شکل در خصوص حفاظت از تالاب‌ها انجام دهند، اما تاکنون به درستی به وظایف خود عمل نکرده در واقع مجلس باید در اجرایی این قانون نظارت ویژه ای داشته باشد .

رئیس فراکسیون محیط زیست مجلس یازدهم ادامه داد: بارش‌های کم و تنش آبی در سال پیش رو تهدیدی برای ادامه حیات تالاب‌های کشور است که برخی از تالاب‌ها در این شرایط قربانی عدم تدبیر در دیپلماسی شده‌اند که اگر وزارت امور خارجه در این راستا اقدام موثری نداشته باشد شاهد خشکی تعداد دیگری از تالاب‌ها و رودخانه‌های کشور خواهیم بود، پیشنهادات خوبی از طرف فراکسیون محیط زیست مجلس در خصوص دیپلماسی آب به قالیباف رئیس مجلس ارائه شده است.

رفیعی با اشاره به اقدامات مجلس یازدهم در جهت حفظ و نگهداری تالاب‌ها گفت: یکی از اقدامات مجلس یازدهم نظارت بر حفاظت تالاب‌ها کشور است تاکنون هر آنچه در خصوص حوزه دریاچه‌ها و تالاب‌ها و حتی آبزیان و پرندگان مهاجر که زیستگاه اصلی آنها در تالاب‌ها و دریاچه‌ها است فراکسیون محیط زیست پیگیری کرده و در جایی که نیاز به نظارت بیشتر باشد از هیچ اقدامی دریغ نمی کند.

نماینده مردم در مجلس یازدهم تاکید کرد: رسیدگی به مسئله خشکی پیش رونده تالاب‌ها جزو ضروریات کشور است، اگر تالاب‌ها از بین بروند شرایط وخیمی در وضعیت محیط زیست به ویژه در وقوع ریزگردها خواهیم داشت و تمام فعالیت های اقتصادی و اجتماعی را مختل خواهد کرد حتی اگر هرمیزان بودجه برای کشاورزی و رونق و رشد اقتصادی در نظر گرفته شده باشد، با خشکی تالاب‌ها عملا بی نتیجه خواهد بود به بیانی دیگر با خشکی تالاب‌ها جایی برای ماندن نخواهد ماند که بتوان فعالیتی داشت، پس اولویت در تأمین و تخصیص بودجه باید مبتنی بر تثبیت شرایط زندگی افراد بومی همسایه تالاب‌ها باشد. این نکته مهمی است که معمولا از نگاه مدیران مغفول می ماند.

رفیعی خاطر نشان کرد: مدیریت درست منابع آبی کشور و فهم و درک مدیران هر سه قوه از ذخایر آبی و مدیریت آب در کشور و تعاملات دیپلماسی آینده نگرانه امروز بیش از هر زمان دیگری لازم و ضروری است.

محسن سلیمانی روزبهانی، کارشناس طرح تالاب های کشور  به مشکلات عمده تالاب های کشور و راهکارهای حل این مشکلات پرداخت و در توضیح این چالش ها، گفت: نیاز جدی تالاب ها، مدیریت مناسب منابع آبی است و برای این مدیریت باید الگوهای توسعه ای در نظر گرفت.

وی نبود برنامه مدون و جامع نگر درباره مدیریت تالاب ها را یکی از مشکلات مهم این بخش بیان کرد و گفت: شاهد نوعی توسعه ناپایدار در حوضه آبریز تالاب ها هستیم که این مشکل در خصوص همه تالاب های کشور صدق می کند.

این کارشناس با تاکید براین که مردم در مدیریت تالاب ها تا کنون جدی گرفته نشده اند، به نقش مهم مردم در مدیریت تالاب ها اشاره کرد و ادامه داد: مردم از برخی مسائل که دولت حمایت می کند پیروی می کنند، به طور مثال وقتی دولت از کشت خاصی حمایت می کند مردم از آن الگو پیروی می کنند.

سلیمانی بیان کرد: مردم  باید در فرآیندهای برنامه ریزی خودشان با کمک سایر نهادهای ذی ربط درگیر باشند، باید بدانند این تالاب ها قبلا چطور مدیریت می شدند و الان چطور می توانند بهتر مدیریت شوند، آنچه باید اتفاق بیافتد این است که مردم ارزش تالاب ها را متوجه شوند.

وی در ادامه بیان کرد: برخی اقدامات توسعه ای، معیشت مردم را تحت تاثیر قرار داده و الگوی زندگی آنها را تغییر داده است. چنین وضعی موجب می شود که مردم دغدغه و نگاهی برای حفظ تالاب ها نداشته باشند.