تبیین جایگاه خانواده در سند الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت

به گزارش عصرقائم، دکتر خدابخش احمدی در دهمین کنفرانس الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت مقاله ای با عنوان ظرفیت سازی تدابیر در دستیابی به خانواده پایدار در تراز تمدن اسلامی ارائه کرد.

وی که این مقاله را در سالن شماره یک کنفرانس ارائه کرد، گفت: سند الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت در ۲۲ مهرماه ۱۳۹۷، از سوی مقام معظم رهبری به تمامی مراکز و اندیشمندان ابلاغ شده تا این سند را عمیقاً بررسی کنند و با ارائه پیشنهادهای مشخص برای ارتقای آن بیش از پیش در ترسیم هدف و مسیر پیشرفت کشور مشارکت جویند. الگوی پایه، چارچوب الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت و معرف سیر کلی تحولات مطلوب ایران در عرصه‌ فکر، علم، معنویت و زندگی به سوی تمدن نوین اسلامی ایرانی در نیم قرن آینده است. این الگو شامل مبانی، آرمان‌ها، رسالت، افق و تدابیر است و امید می رود که با تحقق آن، کشور راه پیشرفت را خواهد پیمود و طلیعه‌ی مبارک تمدن نوین اسلامی ایرانی در زیست‌بوم ایران رخ می نمایاند.

عضو اندیشکده خانواده مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت گفت: در این نوشتار تلاش شد به موضوع ظرفیت سازی تدابیر در دستیابی به خانواده پایدار پرداخته شود. تدابیر، تصمیمات و اقدامات اساسی و بلندمدت برای حل مسائل مهم کشور و شکوفا ساختن قابلیت‌های ماندگار ملی به‌منظور رسیدن به افق است و خانواده یکی از اساسی ترین رکن تمدن سازی در جامعه است. خانواده از طریق تربیت انسانها، مهمترین نقش را در رشد جامعه بر عهده دارد.

استاد مرکز تحقیقات علوم رفتاری دانشگاه علوم پزشکی بقیه‌الله(عج) یادآور شد: در مقدمه و اصل۱۰ قانون اساسی تکالیف حکومت در برابر خانواده تعیین شده است. مطابق آن “خانواده واحد بنیادین جامعه و کانون اصلی رشد و تعالی انسان‌است و توافق عقیدتی و آرمانی در تشکیل خانواده که زمینه‌ساز اصلی حرکت تکاملی و رشد یابنده انسان است اصل اساسی بوده و فراهم‌کردن امکانات جهت نیل به این مقصود از وظایف حکومت‌اسلامی است‌. و نیز از آن جا که خانواده واحد بنیادی جامعه اسلامی است‌، همه ‌قوانین و مقررات و برنامه‌ریزی­های مربوط باید در جهت آسان‌کردن‌ تشکیل خانواده‌، پاسداری از قداست آن و استواری روابط خانوادگی ‌برپایه حقوق و اخلاق اسلامی باشد”. در نگاه خانواده محور به تدابیر پیش بینی شده می توان به چند نکته اصلی اشاره کرده و مورد بحث و تحلیل قرار داد

احمدی افزود: اول، خانواده واحد بنیادین جامعه و کانون اصلی رشد و تعالی انسان‌است. در خانواده است که تمامی ابعاد رشدی (جسمانی، روانی، اجتماعی و معنوی)، نسخه پیچی شده و بنیان گذاری می شود. با این نگاه، هرگونه رشد و تعالی جامعه در همه ابعاد صنعتی، کشاورزی، انرژی، سیاسی، بین المللی، امنیتی، سلامتی و در تمامی شاخص های اقتدارآفرین خانواده به عنوان کانون اصلی نقش آفرینی می کند.

وی ادامه داد: دوم: اقدام و عملیاتی سازی حدود ۱۸ مورد از تدابیر از خانواده شروع می شود. این تدابیر ابتدا در خانواده رشد و نضج میگیرد، در خانواده نسخه پیچی شده و تمرین می شود و سپس در جامعه توسعه یافته و متبلور می شود. بدون تربیت و تمرین و تعمیق آنها در خانواده، به سختی می توان به رشد آنها در خارج از خانواده اطمینان کرد و امید داشت.

عضو اندیشکده خانواده مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت تصریح کرد: این تدابیر در قالب عباراتی از این قبیل آمده اند تبیین و ترویج اسلام ناب محمدی(ص)(تدبیر ۱)؛ گسترش فرهنگ قرآنیِ توحیدی و معادباورانه، عمق‌بخشی به باور و احساس جامعه در معرفت و مودت و ولایت پیامبر و اهل ‌بیت(ع) و پاسداری از فرهنگ عاشورا و انتظار(تدبیر ۲)؛ گستراندن آموزه‌های اخلاق اسلامی و هنجارهای مدنی و تبلیغ عملی دین(تدبیر ۳)؛ اوج بخشیدن به نقش‌ محوری «مسجد» در رشد معنوی و فرهنگی، اصلاح و بالندگی روابط اجتماعی و انسانی و همدلی و همبستگی(تدبیر ۴)؛ احیا و گسترش الگوها و نمادهای اسلامی‌ـ‌ایرانی به‌ویژه در پوشش(تدبیر ۷)؛ گسترش بهر‏ه‌مندی عادلانه از فرصت‌های فضای مجازی سالم، مفید و ایمن و تبیین و گستراندن اخلاق فضای سایبری بر پایه ارزش‏ها، فرهنگ و هویت اسلامی‌ـ‌ایرانی(تدبیر ۱۹)؛ بهینه‌سازی مصرف آب و انرژی(تدبیر ۲۸)؛ بسترسازی برای پراکندگی متعادل جمعیت(تدبیر ۳۴)؛ ارتقای همه‌جانبه و عادلانه سلامت فرد و خانواده و جامعه از رهگذر گسترش و عمق‌بخشی به سواد و فرهنگ سلامت، پیشگیری و مهار عوامل تهدیدکننده، همکاری بین‌بخشی و مشارکت آگاهانه و نظامند مردم (تدبیر ۳۶)؛ رشد سلامت معنوی اسلامی و گسترش آن(تدبیر ۴۰)؛ بهبود روش‌های پیشگیری از آسیب‌ها و جرائم، افزایش آگاهی و تعهد و اخلاق اجتماعی و تقوا و پاکدامنی عمومی(تدبیر ۴۳)؛ حفظ و تقویت مردم‌سالاری دینی بر پایه ولایت فقیه(تدبیر ۴۵)؛ گسترش و توانمندسازی تشکل‌های مردمی با هدف افزایش سرمایه اجتماعی(تدبیر ۴۶)؛ بالندگی و گسترش آزاداندیشی با رعایت هنجارهای اخلاقی(تدبیر ۴۷)؛ پایبندی به هنجارهای اسلامی با محوریت روحیه جهادی، ساده‌زیستی، عدالت، صداقت، درستکاری، فداکاری، پاسخگویی و پایبندی به حد کفاف در معیشت(تدبیر ۴۹)؛ نظارت رسمی و مردمی و رسانه‌ای بر ارکان و اجزای مدیریتی نظام(تدبیر ۵۱)؛ گسترش بسیج مردمی(تدبیر ۵۵)؛ تعامل با ادیان الهی و تقریب مذاهب اسلامی و افزایش همگرایی و همبستگی مسلمانان با تأکید بر همسانی‌های دینی و پرهیز از اهانت به مقدسات یکدیگر و رفتارها و سیاست‌های تفرقه‌انگیز(تدبیر ۵۸)؛ گسترش خردگرایی همراه با روحیه جهادی در جهان اسلام، استکبارستیزی(تدبیر ۵۹).

احمدی ادامه داد: سوم: تعداد چهار مورد از تدابیر به طور اختصاصی و کامل متمرکز بر خانواده است. این تدابیر عبارتند از تدبیر ۵ تبیین و نهادینه‌سازی سبک زندگی اسلامی‌ـ‌ایرانی و استوارسازی بنیان خانواده با آسان‌سازی ازدواج پایدار و فرزندآوری و تأمین مسکن و اشتغال برای زوج‌های جوان. تدبیر ۳۶، تدبیر ۴۱ تنظیم نرخ باروری در بیش از سطح جانشینی با زدودن موانع و فراهم آوردن زمینه‌های مناسب و اجرای سیاست‌های حمایتی و تدبیر ۴۲ بالندگی جایگاه و حقوق و شأن اجتماعی زنان و فراهم ساختن فرصت‌های عادلانه برای آنان و حمایت از نقش مقدس مادری.

عضو اندیشکده خانواده مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت گفت: حال می توان این سوال را مطرح ساخت که آیا تدابیر تدوین شده ظرفیت لازم را برای دستیابی به خانواده پایدار در تراز تمدن اسلامی را دارد؟ لازم به توجه است که هر چند ۱۸ مورد از تدابیر مورد اشاره در محور دوم فاقد وضوح در مرتبط بودن با خانواده است؛ و سه مورد از تدابیر مورد اشاره در محور اول که به طور کامل در محوریت خانواده است ولی باید توجه داشت که اولا موضوع خانواده و اهمیت آن، آنگونه که لازم است باید مورد تاکید بیشتری نه تنها در تدابیر، بلکه در مبانی و افق هم قرار گیرد. ثانیاً خانواده در جامعه ما یک مفهوم مقدس ولی نهاد فاقد ساختار نظاممند در قالب ساختارهای نظام جمهوری اسلامی ایران است.

وی افزود: جامعه سالم در گرو وجود خانواده سالم است و خانواده سالم انسانهای سالم تربیت ‌می‌کند. خانواده مرجع حل و فصل استرس‌های فردی و استرس‌های جامعه است. خانواده همچون یک موجود زنده دارای مراحل تولد، رشد و افول و همچون جامعه دارای ساختار، ‌قدرت،‌ قواعد،‌ قوانین، ‌ناظر، ‌رهبر و زیر مجموعه و بالاخره اینکه خانواده سیستمی‌ بی همتاست،‌ شکل‌هایی از آن، از ابتدای آفرینش انسان بوده و در تمامی‌ قبایل و جوامع وجود داشته و تا انسان هست خانواده نیز خواهد بود.

عضو اندیشکده خانواده مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت ادامه داد: توجه به خانواده در ایران مهم و اساسی است. چرا که اولاً در قانون اساسی جمهوری اسلامی‌ایران آمده است که: “خانواده واحد بنیادین جامعه و کانون اصلی رشد و تعالی انسان است و توافق عقیدتی و آرمانی در تشکیل خانواده که زمینه‌ساز اصلی حرکت تکاملی و رشد یابنده انسان است، اصل اساسی بوده و فراهم کردن امکانات جهت نیل به این مقصود از وظایف حکومت اسلامی است. و نیز طبق اصل ۱۰ قانون اساسی “از آنجایی که خانواده واحد بنیادی جامعه اسلامی‌است، همه قوانین و مقررات و برنامه ریزی‌های مربوطه باید در جهت آسان کردن تشکیل خانواده، پاسداری از قداست آن و استواری روابط خانوادگی بر پایه حقوق و اخلاق اسلامی‌ باشد.”

به گزارش روابط عمومی مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت،احمدی افزود: ثانیاً در شرایط کنونی به این دلایل توجه به خانواده در ایران از اهمیت بسزایی برخوردار است. خانواده در ایران از قدیم از غنای فرهنگی و ارزشی و قداست برخوردار بوده است. نظام جمهوری اسلامی ایران الگوی ویژه و متفاوتی از خانواده را ارائه داده است که دارای ارزشها و فلسفه وجودی مبتنی بر معرفت شناسی، هستی شناسی و جهان بینی اسلامی است. خانواده در ایران در فرایند جهانی شدن، تحول عظیمی را تجربه می کند. خانواده در ایران هدف تهاجمات فرهنگی غرب قرار گرفته است. توجه به این نکته ضروری است که اولین مرکز بروز و ظهور هر نوع آسیب بر فرد و جامعه، خانواده است. ناامیدی نسبت به آینده، دوری از معنویات، گرایش به ابتذال، سست شدن بنیان‌های خانواده، ایجاد شکاف بین والدین و فرزندان، بحران هویت، گسترش اعتیاد، تجمل گرایی، تغییر الگوها و نهایتا بحران ارزشی، هم عامل و هم معلول این تحولات است. در اثر این تغییرات تأثیر تهاجم فرهنگی دشمن حتمی است.