لزوم باز تعریف تعلیم و تربیت در فضای مجازی توسط دانشگاه‌ها

به گزارش قائم آنلاین، دکتر منصور غلامی در افتتاحیه چهارمین همایش ملی جامعه و تعلیم وتربیت با محوریت هویت در فضای مجازی که در دانشگاه خوارزمی برگزار شد، با بیان اینکه آموزش عالی در سراسر دنیا همواره خودش و رابطه اش با جامعه را مورد ارزیابی و تغییر قرار داده است، گفت: نظام تعلیم و تربیت معمولا معلول یک بحران در جامعه است که بسیاری از ایده های موجود در باب مسائل محوری دانش، فرهنگ و جامعه را با پرسش مواجه می کند. این بحران، مباحث معنادار و هدفمند مربوط به تعلیم و تربیت را برمی انگیزد و تغییرات در نهادهای آموزشی از جمله دانشگاه ها را به پیش می برد. در واقع نقش اجتماعی و صورت دانشگاه و برنامه های آن، در جهانی که به سرعت در حال تغییر است، تقریبا در یک وضع گذار و تغییر دائمی قرار دارد، وضعی رویارو با چالشهای مستمر ناظر بر رهبری و قابلیت انطباق.

وی در ادامه تصریح کرد: آموزش دانشگاهی، امروز به یک الزام برای بیان تام و تمام شهروندی تبدیل شده است. از طرف دیگر دانشگاه یک تمهیدگر و فراهم آورنده اساسی محصولات و خدمات محسوب می شود که جامعه عمیقا بدان وابسته است، بنابراین محصولات و خدماتی از قبیل کارآموزی پیشرفته، تخصص در انواع و اقسام زمینه ها و نیز ایده های جدید و نوآورانه. با این حال ظرفیت دانشگاه در حفظ این نقش محوری، همواره نامشخص و نامعین و وابسته به قابلیت انطباق دانشگاه باقی خواهد ماند. یعنی منوط به ظرفیت دانشگاه برای رهبری و ماهیت در حال تحول دیگر ایده ها و نهادهای کلیدی است.

وزیر علوم خاطر نشان کرد: می دانیم که تغییر و انطباق به طور اجتناب ناپذیری، اضطراب، صدمه و خسارت و مناقشه با خود به همراه می آورد. تغییر مهم و معنادار، نه تنها برندگان و بازندگانی را به دنبال دارد ، بلکه به پیکربندی مجدد ارزش ها و تعهدات دانشگاه نیز خواهد انجامید. در اینجا ذی نفعانی، چه در بیرون و چه در درون دانشگاه وجود دارند که فکر می کنند پیکربندی موجود، بهترین وضعیت است.

به گفته وی، حتی فکورانه ترین تغییر نیز، مناقشه برانگیز خواهند بود. با این وصف، تغییر مستلزم شجاعت و تعهدی از سوی رهبری درون دانشگاه است، خواه این رهبری در سطح یک گروه باشد یا در سطح یک دانشکده یا دانشگاه.

دکتر غلامی افزود: در عین حال، خطاها نیز، حین گزینش مسیرهای جدید، به طور قطع رخ خواهند داد و رهبران دانشگاهی باید هم شجاعت پذیرش خطر را داشته باشند و هم از درایت تشخیص خطاهایی که رخ نموده، برخوردار باشند. انتخاب های درست در آموزش عالی، چیزی شبیه به کوشش برای فهم این نکته است که جنبه های صرفا متفاوت و موقتی شکل می گیرد و مهم آن است تشخیص داد شود که کدام جنبه های آن معرف یک افزوده پایدارتر و مانا برای میراث فرهنگی ما است.

وزیر علوم ادامه داد: علم در فضای فعلی در جامعه ما به فعالیتی تعیین کننده بدل شده که بی تردید خصیصه اصلی و زیربنایی مجموعه مشخصی از چالش ها و تنش های اخلاقی که همواره با حرکت به سوی مرزهای علمی ملازم است را به همراه خواهد داشت. جوامع انسانی از همان نخستین زمان های شکل گیری فن آوری های جدید، شاهد تاثیرشان بر شرایط انسانی بوده اند، صورتی که بازتاب تنشی بنیادین میان آنچه هست و به نظر طبیعی می آید و آنچه ما در حال خلق و ایجادش هستیم و به نظر غیر طبیعی، گزینشی یا مصنوعی است. این نمایش عمومی نیازمند توجه ویژه سیاستگذاران دانشگاه های کشور است.

وی تاکید کرد: شاید آنچه تنش های اخلاقی را در این دنیای مجازی رو به رشد و گریزناپذیر، فزونتر می کند مربوط به گسست نسل های مختلف دانشگاهیان از دانشجویان گرفته تا کارکنان، اعضای هیات علمی و مدیران باشد. در شرایط فعلی که دانشگاه ها خارج از اراده خود بیش از پیش وارد شبکه های فضای مجازی شده اند، به نظر می رسد که شناخت ملاک ها، عناصر و عوامل ایجاد شکاف های درون دانشگاهی از یک سو و دانشگاه با جامعه از سوی دیگر ضرورت داشته باشد.

دکتر غلامی عنوان کردند: این روزها شاهد گستره و سیطره فضای مجازی هستیم که هر روز بیشتر و جذابتر هم می شود. عموم اندیشمندان بر این باورند که فضای مجازی کاملا خنثی و بی طرف نیست و تاثیرات و پیآمدهای بسیاری را بر نهادهای اجتماعی و علمی بجای میگذارد. اهمیت توانایی فضای مجازی در تغییر و تحول اجتماعی و دانشگاهی در ماهیت این فضا مورد ارزیابی قرار می گیرد.

وزیر علوم افزود: ویژگی هایی مانند تمرکززادیی، تنوع بی شمار مطالب واطلاعات، مجازی بودن، ایجاد هویت مناسب، توجه به اهمیت زمان و مکان، تعاملی بودن ارتباطات، دسترسی آسان و سریع و ارزان بودن، از مسائلی است که می توان برشمرد. تمرکززدایی و امکان برقراری یک ارتباط جذاب و دوسویه و همچنین گاه گمنامی فرد در این فضا، مسیر و چرخه منظم قبلی و ارتباطات نسل ها را به سمت و سویی کمتر معلوم و تعریف شده، هدایت می کند که نتیجه آن عدم فهم متقابل بین نسل های دانشگاهی خواهد شد. ضمن اینکه صفات و ارزش های اخلاقی که پایدار و نشات گرفته از خلق اصیل انسانی است دچار دگرگونی شده، کاربران این فضا را به سوی درک اقتضایی و لحظه ای از اخلاقیات و اصول اخلاقی دعوت می کند.

دکتر غلامی یادآور شد: امروز جامعه و تعلیم و تربیت در فضای مجازی مستلزم بازتعریفی جدی هستند که تعریف نوین آن می تواند از رسالت های جدید دانشگاهیان محسوب شود. شواهدی وجود دارد که نوعی سستی در ارزش ها و اخلاقیات بروز کرده و در مجموع خطر گسست نسل های بازیگران دانشگاه می تواند تهدید کننده باشد.

به گفته وی، نسلی هایی که در حال شکل گیری و رشد در فضای مجازی هستند شاید با ارزش های ایرانی و دینی و اسلامی کمتر آشنا باشند و ذائقه شان تلقین شده و برآمده از حکمرانان فضای مجازی بشود. این وظیفه چندفوریتی دانشگاه ها است که در مطالعات آینده خود مسئله گسست بین نسل های درون دانشگاهی و بین دانشگاه و جامعه را در دوران هژمونی فضای مجازی در اولویت پژوهش های خود قرار دهند تا راه حل های متناسب با ارزش های اصیل ایرانی و اسلامی در دانشگاه های کشور در این دوران و در آینده به نسل های مختلف دانشگاهی انتقال یابند.

وزیر علوم در پایان اظهار کرد: امیدوارم چهارمین همایش ملی جامعه و تعلیم و تربیت که با محوریت هویت در فضای مجازی در ابعاد میان رشته ای و فرارشته ای، به ابتکار دانشگاه خوارزمی برگزار می شود، بتواند گامی موفقیت آمیز و استوار به سوی فهم و ترویج این مباحث ذکر شده بردارد. در پایان برای همه عزیزان دست اندرکار و شرکت کنندگان و اساتید در این همایش آرزوی سلامتی و توفیق دارم و آرزو دارم ان شاءالله دست آوردهای پرباری از این همایش داشته باشید.